Dehqon fermer xujaligi iqtisodiyoti. Dehkan farming economy

 

---

 

38

2.1.2-jadval 

Qashqadaryo viloyati dehqon xo‘jaliklarida 2008–2014-yillarda ishlab 

chiqarilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari dinamikasi 

 

Yillar 

2014-yilda 

2008-yilga 

nisbatan farqi 

t/r 

Mahsulot 

nomi 

O‘lch. 

birligi  2008 2009 2010 2011 2012 2013  2014 

+,-  

% 

1. 

Don  

ming t 

115 75  121 137 127,2 

121,5 

125,2 10,2 108,8 

2. Kartosh-

ka  

ming t 

46,4 54,7  59,3  70,5  70,1  82,1  92,7  46,3  199,8 

3. 

Sabzavot   ming t 

138 142,7 165,2  203  206,1 242,5 266,0  128  192,7 

4. 

Meva  

ming t 

21,2 22,2  25  29,6  30,0  33,1  36,4  15,2  171,2 

5. 

Uzum  

ming t 

13,6 14,1  14,2  17,7  23,3  24,4  26,3  12,7  193,3 

6. 

Poliz  

ming t 

29,3 33,5  37,9  41,3  42,0  46,3  51,3  22  175,1 

7. 

Go‘sht  

ming t 

126,4 139,3 152,6 162,8 173,5 186,8 199,6  73,2  157,9 

8. Sut 

ming 

t 

481 520,6 564,7 603,8 640,7 701,7 751,8 270,8  156,3 

9. Tuxum 

  mln 

dona 

112,1 123,3 139,1 151,5 166,0 176,5 204,0  91,9  181,9 

10.  Jun  

ming t 

3,55 3,82  4,23  4,58  3,97  4,0  0,6  -2,95  16,9 

11. Qorako‘l 

teri 

ming 

dona 

68,7 75,1  80,1  88,1  94,4  95,6  125,5 56,8  182,7 

Manba:  Qashqadaryo viloyat stastistika boshqarmasi ma’lumotlari asosida 

tahlil qilingan. 

 

Viloyatda dehqon xo‘jaliklari tomonidan 2014-yilda 125,2 ming 

tonna don, 92,7 ming tonna kartoshka, 266  ming tonna sabzavot, 36,4  

ming tonna meva, 26,3 ming tonna uzum, 51,3 ming tonna poliz, 199,6  

ming tonna go‘sht, 751,8 ming tonna sut, 204 mln dona tuxum, 600 

tonna jun, 125,5 ming dona qorako‘l teri yetishtirib berilgan. Bu esa 

2008-yilga nisbatan don yetishtirish 8,8 %ga, kartoshka 99,8 %ga, 

sabzavot 92,7 %ga, meva 71,2 %ga, uzum 93,3 %ga, poliz 75,1 %ga, 

go‘sht 57,9 %ga, sut 56,3 %ga, tuxum 81,9 %ga, qorako‘l teri 

yetishtirish esa 82,7 %ga oshgan. Biroq dehqon xo‘jaliklari tomonidan 

yetishtirilgan jun mahsulotlarining ko‘lami 83 foizga kamayib ketgan. 

Keyingi yillarda mamlakatimiz oziq-ovqat xavfsizligining asosiy 

tayanchi bo‘lgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini 

oshirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Xususan, ekin maydonlari 

tarkibini optimallashtirish, ishlab chiqarishga yangi va ilg‘or texno-

logiyalarni joriy etish, ekin navlari va chorva mollari zotini yaxshilash, 

urug‘chilik-seleksiya ishlarini tubdan yaxshilash borasida keng 

qamrovli, shu bilan birga, puxta o‘ylangan ishlar amalga oshirildi.  

Amalga oshirilgan ishlar samarasi o‘laroq, 1990–2014-yillarda don 

---

 

39

yetishtirish 3,7 barobarga yaqin, kartoshka 5 barobar, sabzavot 2,2 

barobardan ortiq, meva 2,6 barobarga, uzum 1,3 barobardan ortiq, go‘sht 

(tirik vaznda) 1,9 barobar, sut 2 barobardan ortiq va tuxum ishlab 

chiqarish 2,4 barobardan ko‘proq oshgani fikrimizning dalilidir.  

Shuni alohida ta’kidlab o‘tish joizki, mustaqillik yillarida qishloq 

xo‘jaligi mahsulotlari hajmining oshishi faqat ekin maydonlarini 

kengaytirish evaziga emas, balki asosan intensiv rivojlanish, ya’ni 

ekinlar hosildorligi va chorva mollari mahsuldorligini oshirish evaziga 

ta’minlanmoqda. 

Shunday qilib, Qashqadaryo viloyatida amalga oshirilayotgan 

chora-tadbirlar natijasida qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2008–

2014-yildagi asosiy natijalariga erishildi. Qishloq xo‘jaligi ishlab 

chiqarishidagi sifat o‘zgarishlari va uni diversifikatsiyalash fermer 

xo‘jaliklarini yanada rivojlantirish, qoramollarni aholi va fermer 

xo‘jaliklariga kimoshdi savdolari orqali sotish mexanizmlarini yaratish, 

imtiyozli maqsadli kreditlar ajratilishi, veterinar xizmatlari ko‘lamining 

kengayishi va sifati oshishi, zarur miqdorda yem-xashak  yetkazib berish 

bilan bog‘liqdir.