Dehqon fermer xujaligi iqtisodiyoti. Dehkan farming economy

Qashqadaryo viloyati Qarshi tumani “Beshkent-hayot” MMTPda qishloq 

xo‘jaligi texnikalari sonining o‘zgarishi  

t/r Texnikalar 

nomi  soni 2010- 

yil 

2012-

yil 

2014-

yil 

O‘zgarishi 

(+;-) 

1 

Yuk avtomobillari  

dona 1  1  1 

- 

2 Traktorlar 

jami 

dona 59  59  50 

-9 

  

Shundan: yer haydovchi 

dona 11  11  10 

-1 

  

shudgorlovchi 

dona 25  25  21 

-4 

3 Seyalkalar 

 

dona 19  19  18 

-1 

  

Shundan: paxta ekadigan  

dona 17  17  15 

-2 

  

G‘alla ekadigan 

dona 2  2  3 

+1 

4 Traktor 

tirkamalari 

dona 25  25  23 

-2 

5 Traktor 

omochlari 

dona 4  6  5 

+1 

6 Kultivatorlar 

 

dona 18  18  17 

-1 

7  G‘alla o‘rib-yig‘adigan kom-

baynlar 

dona 3  3  2 

-1 

8 

Ko‘sak chuvish mashinalari 

dona 1  1  - 

-1 

9 G‘o‘zapoya 

o‘radigan 

mashinalar 

dona 3  4  3 

- 

10 Paxta 

ortgichlar 

dona 1  1  1 

- 

11 Tekislagichlar 

 

dona 3  3  3 

- 

12  Ariq va kanal qazgichlar 

dona 2  2  2 

- 

13 Traktor  purkagichlar  va 

changlatgichlari 

dona 1  1  1 

- 

14  Qattiq mineral o‘g‘it socha-

digan 

dona 1  1  1 

- 

  

Manba: Qashqadaryo viloyati Qarshi tumаni “Beshkent-hayot” MMTPning 

statistik ma’lumotlari asosida tuzilgan. 

 

Hozirgi kunda fermerlarning texnikaga bo‘lgan talabini qondirishda 

eng istiqbolli variant bu fermerlarning texnikadan o‘zaro hamkorlikda 

foydalanish bo‘yicha uyushib faoliyat ko‘rsatishidir. Agar fermerning 

xo‘jaligidagi ishlab chiqarish hajmi texnika vositalariga yakka holda 

egalik qilish uchun imkon bermasa (ishlab chiqarish hajmi kichikligidan 

texnika saqlash xarajatlari o‘zini oqlamaydi), bir necha fermerlar o‘zaro 

uyushib qimmat turadigan unumli texnikani sotib olishi va birgalikda 

ishlatishi mumkin. Buning afzallik tomonlari ko‘p bo‘lib uni 

quyidagilarda ko‘rish mumkin:  

−  har bir fermer xo‘jaligi ishlab chiqarish jarayonida qo‘llanilishi 

zarur bo‘lgan bir necha xil texnika vositalarini sotib olish zaruriyatidan 

qutuladi, bu bilan ular texnika xarid qilishda tejamga erishadilar va 

ularni ekspluatatsiya qilish bilan bog‘liq xarajatlarni o‘zaro 

taqsimlaydilar;  

---

 

301

−  qishloq xo‘jaligida ba’zi bir texnika vositalaridan juda qisqa 

muddatlarda foydalanilishi tufayli alohida bir fermer uchun kombaynga 

o‘xshagan sanoqli kunlarda ishlatiladigan bu xil texnikalarni sotib olish 

va saqlash samarali emas;  

−  fermer xo‘jaliklarini qishloq xo‘jaligi texnikalarining zarur 

turlari bilan jihozlash ishlari tezlashadi;  

−  texnikadan birgalikda  foydalanish mashinalarni ish bilan bir 

maromda band etish orqali ulardan oqilona foydalanishga, kichik va 

o‘rta xo‘jalikda ham ishlab chiqarishni to‘liq mexanizatsiyalashtirishga 

olib keladi.    

Fermer xo‘jaligi infratuzilmasi tarmoqlarining moddiy-texnika 

resurslar bilan ta’minlanish darajasi tahlil qilinganda nafaqat texnikalar 

soni, ularning turlari, sifati, ishlagan muddati, yaroqliligini balki hozirgi 

bozor talablariga javob berishini ham inobatga olish zarurdir. 

MMTPning asosiy vazifasi yer haydash, ekin ekish, hosil yig‘ish, 

ozuqa tayyorlash, o‘g‘it solish, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va shu 

yo‘nalishdagi ortish-tushirish ishlari, meliorativ va boshqa ishlarni 

bajarishdan iboratdir. 

Qashqadaryo viloyat Qarshi tumanidagi «Temir Mirzayev texnika 

tayanch» MMTPda oxirgi uch yilda yuridik va jismoniy shaxslarga 

ko‘rsatilgan xizmatlarini tahlil qilamiz (13.3.2-jadval). 

 

13.3.2-jadval