Davriy sistemaning I a guruh elementlar. K va n xossalari va ularni qurilishda ahamiyati 1 a guruh elementlari

VODOROD PEROKSID (H₂O₂)
H₂O₂ rangsiz, siropga o’xshagan suyuqlik. Zichligi d=1,4633 g/sm³, Syuqlanish harorati T_suyq=0,43^oC, 26 mm simob ustuni bosimda qaynash harorati T_qayn=68^oS, 65 mm sim. ustunida 85^oС, atmosfera bosimida T_qayn = 150,2^oC.
_{+1 -1 -1 +1}
H - O - O – H
Vodorod peroksid beqaror birikma. Oson parchalanadi.
2H₂O₂ = 2H₂O + O₂ + 195,15 kj
151^oС da vodorod peroksid portlaydi. Suvli eritmalarda vodorod peroksid kuchsiz kislota va 2 bosrichda dissotsiatsiyalanadi.
H₂O₂  H⁺ + HO₂^-
HO₂^-  H⁺ + [O₂]^2--
H₂O₂ nordon va asosli tuzlar hosil qiladi. NaHO₂, Na₂O₂, Ba[O₂]
H₂O₂ oksidlovchilik va qaytaruvchilik xossalarini namoyon qiladi. H₂O₂  kisloroddan kuchliroq oksidlovchi.
H₂O₂  oksidlovchi bo’lganda:
1. Kislotali muhitda H₂O₂  H⁺  ionlari bilan birikib suv molekulasini hosil qiladi.
H₂O₂  + 2H⁺ + 2e = 2 H₂O
2HJ + H₂O₂  = J₂ + 2 H₂O
2J^- - 2 e J₂ 1
H₂O₂  + 2H⁺ + 2e  2 H₂O 1
2KJ + H₂O₂  + H₂SO₄ = J₂ + 2 H₂O + K₂SO₄
2J^- + 2 e  J₂ 1
H₂O₂  + 2H⁺ + 2e= 2 H₂O 1
2. Neytral va ishqoriy muhitda oksidlovchi H₂O₂ 2ta elektron biriktirib OH^- ionlarini hosil qiladi.
H₂O₂  + 2e = 2OH^-
KNO₂ + H₂O₂  = H₂O + KNO₃
NO₂^- +H₂O - 2e NO₃^- +2H⁺ 1
H₂O₂  + 2e  2OH^- 1
2KCrO₂ + 3H₂O₂  + 2KOH = 2K₂CrO₄ + 4H₂O
CrO₂^- + 4OH^- - 3e  CrO₄^2- + 2H₂O 2
H₂O₂  + 2e  2OH^- 3
CrO₂^- + 8OH^- + 3H₂O₂ = 2CrO₄^2- + 4H₂O + 6OH^-
PbS + H₂O₂  = PbSO₄ + H₂O
H₂O₂  + 2e  2OH^- 4
PbS + 4H₂O - 8e  Pb^- + SO₄^2- + 8H⁺ 1
PbS + 4H₂O₂ + 4H₂O = Pb²⁺ + SO₄^2- + 8H⁺ + 8OH^-
PbS + 4H₂O₂  = PbSO₄ + 4H₂O
Oksidlovchilar KMnO₄, Ag₂O, CrO₃ va b. ishtirokida vodorod peroksid qaytaruvchilik xossasini namoyon qiladi.
1. Kislotali muhitda vodorod peroksid 2ta elektron berib, vodorod ionlari va kislorod molekulasini hosil riladi.
H₂O₂ - 2 e = 2H⁺ + O₂
Misol: 5H₂O₂ + 2KMnO₄ + 3H₂SO₄ = 5O₂ + 2 MnSO₄ + K₂SO₄ + 8H₂O
H₂O₂ - 2 e  2H⁺ + O₂ 5
MnO₄^- + 8H⁺ + 5e  Mn²⁺ + 4H₂O 2
5H₂O₂ + 2MnO₄^- + 16H⁺  = 10H⁺ + 5O₂ + 2Mn²⁺ + 8H₂O
K₂Cr₂O₇ + 3H₂O₂ + 4H₂SO₄ = 3O₂ + Cr₂(SO₄)₃ + 7H₂O + K₂SO₄
Cr₂O₇^2- + 14H⁺ + 6e ---- 2Cr³⁺ + 7H₂O 1
H₂O₂ - 2 e = 2H⁺ + O₂ 3
CrO₄^2- + 14H⁺ + 3H₂O₂ = 2Cr³⁺ + 7H₂O + 6H⁺ + 3O₂
2. Neytral va ishqoriy muhitda OH^- ionlarini biriktirib suv va kislorod hosil qiladi.
H₂O₂ + 2OH^- - 2e = 2H₂O + O₂
Ag₂O + H₂O₂  2Ag + O₂ + H₂O
H₂O₂ - 2 e  2H⁺ + O₂ 1
Ag₂O + H₂O + 2e  2Ag + 2OH^- 1
H₂O₂ + Ag₂O + H₂O = 2Ag + 2H₂O + O₂
2K₃[Fe(CN)₆] + H₂O₂ + 2KOH = 2K₄[Fe(CN)₆] + O₂ + 2H₂O
[Fe(CN)₆]^3- +  [Fe(CN)₆]^4- 2
H₂O₂ + 2OH^- - 2e  2H₂O + O₂ 1
2[Fe(CN)₆]^3- + H₂O₂ + 2OH^- - 2e = 2H₂O + O₂  + 2 [Fe(CN)₆]^4-
Olinishi.  Vodorod peroksid natriy yoki bariy peroksidlarga kislota ta’sir ettirib olinadi.
Na₂O₂ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + H₂O₂
BaO₂ + H₂SO = BaSO₄ + H₂O₂
Dunyoda ishlab chiqariladigan vodorod peroksidlarning 30%i 50%li sulfat kislotani elektroliz qilish orqali olinadi.
2H₂SO₄ = 2H⁺ + 2HSO₄^- 2H⁺ + 2e = H₂
katodda anodda
2H⁺ + 2e = H₂
2 HSO₄^- - 2e = H₂S₂O₈ peroksodisulfat kislota
H₂S₂O₈ + 2H₂O = H₂O₂ + 2H₂SO₄
3% li vodorod peroksid eritmasi (pergidrol) va 73-90%li eritmalari sotiladi. Vodorod peroksid ko’p bo’yoqlarni oqartiradi. Shu xossasi tufayli ipak, soch, par va boshqalarni oqartirish uchun ishlatiladi. U harbiy va raketa texnikasida, 3% li eritmasi tibbiyotda dezinfektsiyalovchi modda sifatida qo’llaniladi.