Davr oraliq’idagi tarixiy atamalarni o`z ichiga oladi. Tarixiy atamalarning ma`nosi yillar o`tishi bilan o`tmishning ma`lum davriga xos holda o`zgargani tez-tez kuzatib turilgan

«ozod»,
shahar hunarmandlari
 «ozodkor»,
ziroatkorlar 
«kashovarz»,
xizmatkorlar
«korikor»,
mute qo`shchilar 
«kadivar»,
qul va cho`rilar: erkaklar
 

---

12 
«bantak» 
va ayollar «
doya
» deb yuritilgan. Aslzoda — «
ozod
»lar tabaqasiga podshox, 
mahalliy hukmdorlar va feodal dehqonlar kirgan. Bulardan tashqari, So`g’dda ibodatxonalar va 
ularning tasarrufida mulk va erlar 6o`lgan ibodatxonlar «
vag’n
», uning bosh ruhoniy mulozimi, 
ya`ni kohini «
vag’npat
» deb yuritilgan. Kohinlar tasarrufidagi erlar esa «
vag’nze
» deb atalgan. 
Qadimgi jamoa tuzumi insoniyat tarixida eng uzoq davrini o`z ichiga olgan. U 
odamzodning paydo bo`lishidan tortib to feodalizm davrigacha davom etgan. Ibtidoiy jamoa 
kishilari ibtidoiy to`da va urug’— aymoqchilik deb ataladigan ikki davrni o`z boshidan 
o`tkazgan. 
Urug’ —aymoqchilik jamoasiga o`tish bilan odamlarning yashash tarzi o`zgarib, er 
yuzining ba`zi joylarida termachilikdan dehqonchilikka, ovchilikdan esa chorvachilikka o`ta 
boshlagan. Asta—sekin odamlar hunarmandchilikni ham o`zlashtira boshlaganlar. 
Avvalo ularning diniy e`tiqodlari bilan bog’liq tarixiy atamalarga to`xtalsak. Ibtidoiy 
jamoa odamlarining dastlabki e`tiqodlari tabiat oldidagi nochorchiliklaridan yuzaga kelgan.
SHulardan biri
totemizm
bo`lib, ibtidoiy jamoa odamlari totemlarga — hayvon va 
o`simliklarga sig’inishgan. Har bir qabila o`zining totemiga ega bo`lgan. O`z navbatida ushbu 
totemni o`ldirish, iste`mol qilish ta`qiqlangan. 
Fetishizm
(fr. fetich — tumor so`zidan olingan) — jonsiz predmetlarga e`tiqod qilishni 
anglatadi. Fetishizm predmeti bo`lib munchoq, tumor kabilar asosiy o`rinni egallagan. Hozirgi 
dinlarda ham ba`zi bir predmetlar fetishizmga misol bo`la oladi. Masalan, Makkadagi Qoratosh 
islom dinida, krest (xoch) xristianlik dinida muqaddas sanaladi.