•davr nashriyoti t o s h k e n t

A v ia ta s h u v c h i  -  s u z ib  y u ru v c h i  a e r o d r o m la r

Aviatashuvchilar  1920-yillarning 

o'rtalarida  paydo  bo'ldi.  Britani- 

ya  flotining  ushbu  turdagi  kemalari 

kreyserlar va linkorlardan  iborat edi, 

biroq keyinchalik flotda maxsus qu- 

rilgan  kem alar  ham  paydo  bo'ldi. 

Aviatashuvchilarning  bugungi  kun- 

gacha  o'zgarmay  kelayotgan  tashqi 

qiyofasi ham shakllandi: samolyotlar 

uchib  ketishi va kelib qo'nishi  uchun 

mo'ljallangan  mutlaq  silliq  paluba- 

ga ega kema,  «orol» deb ataladigan 

ustki  qavat  va  m o'rilar  parvoz  pa- 

lubasi  ustida  havo  to'planib  qolib, 

samolyotlarning  qo'nishiga  xalaqit

Harbiy 

ke­

malar  turida- 

g i  aviatashuvchilarning 

asosiy  zarba  beradigan 

kuchi  -   paluba  avia- 

tsiyasidir 

Zamonaviy 

aviatashuvchi  o ‘z  bortida 

o'nlab samolyotlarga  ega 

bo'Hshi mum kin: qiruvchi, 

hujumchi, 

razvedkachi, 

yoqilg'i  quyuvchi  va  h.k. 

Aviatashuvchida  turli  ver- 

tolyotlar ham bo'ladi.

Tinch okeanida Ikkinchi 

jahon urushi davrida avia­

tashuvchilar ja n g i sxemasi. 

M iduey atolli yaqinida AQSh 

floti kuchlari tom onidan 

yaponlarning aviatashuvchilar 

birlashm asi yakson qilingan

---

berishining oldini olish uchun bortlardan biri (ko'pincha o ‘ng tom on- 

dagi)  tom oniga  surilgan.  Palubadan  uchib  ketish  samolyotlarning 

uchish  tezligini  1-2  sekund  ichida  oshirib yuboradigan  kuchli  bug6 

katapultalari yordam ida amalga oshiriladi.  Qo'nayotganida sam o­

lyotlar palubaga ko'ndalang tortilgan maxsus troslar (po'lat ilgaklar) 

orqali mahkam ushlab qolinadi. Shundan keyin tros tortila boshlaydi 

va  samolyot tezligi  sekinlashadi.  Parvoz  palubasi  tagida  samolyot- 

larni saqlash  uchun angar joylashadi.  U yerdan samolyotlarni liftlar- 

da  parvoz  palubasiga  olib  chiqiladi  va  olib  kirib  qo'yiladi.  Dastlabki 

aviatashuvchilarda liftlar paluba o'rtasida joylashgan  bo'lsa,  urush- 

dan keyingilarida -  bortda joylashtirilgan. Aviatashuvchining yuk or- 

tiladigan  ostki  qismida aviatsiya yoqilg'isi va  harbiy zaxiralar saqla- 

nadigan yerto'la joylashtiriladi.

Rossiyaning «Admiral Kuznetsov» aviatashuvchisi

---