Davom ettir» o’quvchi matematik termin aytadi, o’quvchi uning oxirgi harfiga boshqa matematik termin aytacli o’yin o’quvchilar soni tugaguncha davom eladi

Natural sonlar.

1. 
   5-sinfda natural sonlar bo’limi o’tilgandan keyin, quyidagi usulda o’quvchilarni
   guruhiarga ajratish mumkin:l-9 gacha natural sonlar ketma-ketligi i.2,3,4.5.6.7.8.9
   yoziladi. o’quvchiiar. parta boshidan shu natural sonlarni aytishadi. 10-o’quvchi
   yana birdan boshlab aytadi, 20-o’quvchi ham xuddi shunday. Natijada har bir songa
   3 tadan o’quvehi to’g’ri keladi, 9ta guruh hosil qilinadi. Oquvchilar o’z guruhlarini
   topib birga o’tirishlari taklif etiladi.
   LBir 4.To’rt 7. Yetti
   
2. 
   Ikki 5. Besh 8. Sakkiz
   
3. 
   Uch 6. Olti 9. To’qqiz
   

Guruhlar taqdimotini quyidagicha o’tkazdilar.
Birinchi guruh taqdimoti. Bir haqida maqollar I. Birni kessang 10 ni ek. 2. Bir kishi ariq ochar, yuzkishi suvin ichar. 3. Bitta mard butun elni tanitar. 4. Bilagi zo’r birni yiqitsa, bilimi zo’r mingni yengar.
Ikkinchi guruh taqdimoti.
Ikki haqida

1. 
   Qars ikki qoldan chiqur.
   
2. 
   Bir bosh durust, ikkitasi kengashsa yanada yaxshi. 3. Ikki kishi bilgan sir pinhon qolmas. 4. Ikki oyoq ham bir manzilga eltur. 5. Ikki yarim bir butun.
   

Topishmoq
Ikki qo’shni butun olamni ko’rishar-u, ammo bir-birlarini hech ko’rJshmas.(ko’z)
Uchinchi guruh taqdimoti. Uch haqida
Uch narsani topib boMmaydi: sultonning oliy himmatini, daryoning o’z-o’zicha foyda keltirishini. dushmandan sugut (so’zida turishi)ni.
Uch hunar boshqa uch narsa bilan qo’shilmaydi: haqiqat-so’z bilan, shafqat-g’azab bilan, shirin taom- hirs bilan.
Uch so’zining uch xil ma*nosi. Uch — 1,2,3 sanoqdagi son. Uch — ish (o’qish natijasini baholovchi daraja) Uch parvoz qil, qanot qoq ma’nosidagi da’vat.
To’rtinchi guruh taqdimoti.
To’rt haqida
To’rtovldn tugal bo’Isa, unmaganni undirar.
Qadimgi faylasuflar oiamdagi jamiki tirik va notirik mavjudotning asosi to»rt unsurdan iborat deb bilganlar. buiar suv, havo. tuproq va olovdan iborat. Har trt yilda bir qabisa yili kelib unda fevral oyi 29 kundan iborat bo’ladi. Beshinchi guruh taqdimoti.
Besh haqida

1. 
   Besh yulduzda beshta burchak bor. Uni beshburchak deb atasa bo’ladi. 2. Yer yuzida odamlar istiqomat qiladigan 5 ta qifa mavjud. 3. Besh baho — a»lo baho.
   

Oltinchi guruh taqdimoti.
Olti haqida
Oltovlon oia bo’!sa og’,zidagin oldirar. To’rtovlon tugal boMsa unmaganni undirar.
Yettinchi guruh taqdimoti.
Yetti haqida Yetti o’lehab bir kes. Bir bolaga yetti mahalla ota-ona. Yettining haqi 7 darvoni quritar.
. Qadimdagi odamlar tasavvuriga vaqt tushunchasi asosan. 7 raqami bilan bog’liq bo’lgan. Turmushda oy fazalarning har 7 kunda almashinib turishi, osmondagi 7 o’zgaruvehan sayyoraga asoslanib 7 kunlik vaqt birligi hafta yaratilgan. Yakshanba — Shams (Quyosh); Dushanba — Qamar (Oy); Seshanba — Mirrix (Mars); Chorshanb’a — Utorud (Saturn) ; Payshanba — Mushtariy (Merkuriy) ; .Juma — Zuhra (Venera); Shanba- Zuhal (Yupiter) ; Iboraiar:

• 
  yetti avlod
  
• 
  yetti pusht
  
• 
  yetti donishmand
  

Javob:(222:2)-22:2=100

6. 
   Nima sababdan uylarning tomini yopishda toq sonda ya’ni 1,3,5,7 va hokazo
   

to’siq (bolor) tashlanadi. Bunga fizikaning qaysi qonunini asos qilib olingan.
Javob; Tomning og’irlik. massalar markazi hisobga olingan.

7. 
   «‘Zakovat» sandiqchasi olib kiriladi. Sandiqchada shunday narsa borki uni
   

greklar Gerkules (muqaddas) tosh deb, xitoyliklar muhabbat toshi deb atashadi. Bu
tosh o’zbekistonda qanday nom bilan ataladi.
Javob: Ohangrabo (magnit). Sandiqcha ichida magnit qo’yiladi.

8. 
   To’rtburchak shaklidagi tortni uch marta pichoq bilan sakkizta teng bo’lakka
   

bo’ling.
Javob: gorizantal va vertikaliga qarab tort pichoq bilan kesiladi. o’ng tomondagi
kesilgan tortni olib chap tomondagi kesilgan tort oldiga qo’yiladi va barchasini
pichoq bilan yana bir marta kesiladi va sakkizta teng bo’lak hosil bo’ladi. Bu
quyidagicha olib boriladi.

9. 
   Ulug’ allomalardan biri o’zining matematikaga oid asarida shunday yozadi:
   

«Mening hind hisobiga kiritgan yangiligim shulki bir raqami yoniga bir halqa,
ya’ni 0 qo’yib uni 10 deb o’qidim»
Bu satrlar kimga tegishii.
Javob: Beruniy

10. 
    Fanga birinchi marta o»nli kasrlarni kiritgan XV asrda Samarqandagi Ulug’bek
    

rasadxonasida yashagan olim kim?
Javob: Jamshid Koshiy.
I 1. Hramizning v asrida yashagan birinchi maVematik olima-ayol kim?
Javob: Gipatiya.

21. 
    «Sayohat» o’yini.
    

10 ta o’’quvchi aylana bo»lib joyiashadilar. 1-o’quvchi 1 ta matemaiika faniga oid termin aytadi, 2 — o’quvchi I- o’quvchi aylgan terminni takrorlaydi va o’zi ham 1 ta aytadi. 3 o’quvchi 1 va 2 — o’quvchi aytgan terminlarni takrorlaydi va o’zi ham 1 ta qoshadi. o’yin shunday davom etadi. Agar o’yinda biron terminni aytolmay qolgan o’quvchi topilsa uni o’yindan chiqarish kerak. Bu bola o’yin tugagandan so’ng o’z mahoratini namoyish qilishi lozim. O’\in tngagandan so’ng bolalardan o’yinda o’zini qanday his etganligi so’raladi. Ular fanga oid terminlami esda saqlash uchun qanday usuldan foydalanganligi so’raladi. Masalan:

1. 
   a) «Geometrik fugnrahtr olamiga sayohat «. 1 )-aylana 2) -aylana, doira 3)- avlana. doira. Uchburchak
   

Qator dioganaliga to’ladi. o’quvchilardan biri «bingo» deydi.) o’yin barcha elementlar belgisini aytib tugatguncha davom etadi.
24.»Do’stingni top» o’yini.
Butun sinf o’quvchilariga kartochkalar beriladi. Kartochkalarda o’tgan mavzuni so’raydigan savol va javoblar yozilgan bo’ladi. Bir boshdan savol o’qiladi. shn savolrting javobi kimga bo»lsa javob beradi
25.»Domino» o’yini.
o’yinga 2 ta o’quvchi qatnashadi. Ular xuddi domino cryiniday o’ynaydilar. Faqat dominonig kartochkasida matematika faniga oid savol va javoblar yozil^an bo’Iadi. Birta kartochkada savol, bishqa kartochkaga javobi yozilgan bo’ladi.. Bolalarning vazifasi mos keladiganini topib o»shani ro’para qo’yish. Kartochkalar tugaguncha o’yin davom etadi.
26.»Men kim men» o’yini.
3 ta o»quvchining boshiga so’zlar yozilgan peshonabog’lar kiygiziladi. o’quvchilarning vazifasi peshonabog’ida yozilgan matematika faniga asos solgan olimning nomini topishdir. Ular turli savollar beradilar. o’tirgan o’quvchilar «Ha» yoki «Yqf deb javob beradilar.
27.»Zinama — zina» o’yini.
‘ Bunda bir o’quvchi yoki guruhlarda o’tirgan o’quvlchilar bilan alohida- alohidfl o’yinni tashkil etish mumkin. Bunda savollar oddiydan murakkabga qarab beriladi. Beriladigan bailar ham savolga qarab oshib boradi. Savollar albom varag»ida tayyorlangan xaltachaiarda qo’yiladi.

28. 
    «Burchaklar» o’yini
    

Bu o’yinda butun sinf o’quvchilari jalb qilinadi. o’quvchilar 4 guruhga bo’Iinadi,
Sinfning to’rt burehagiga yozuvlar yozilgan plakatlar osib qoyilgan bo’ladi
Yozuvlarda qoyidagilarni yozish mumkin.
1. Nazariyotchilar 3. Fzohlovehilar

2. 
   Amaliyotchiiar 4. Rassomlar
   

Burchaklarda nazariyotchilar yechishi uchun masalalar. javob topish uchun savollar qo’.yiladi.
Arnaliyotchilar uchun ainaliy ishlardan namunalar. uiarni bajarish uchun preparadlar qo’yiladi.
Izohlovchilar uchun yozilgan topshiriqlar qo’\iladi.
Rassomlarning vazifasi. Burchaklarda qo’yilgan preparadlar va kimyoviy hodisalar rasmini chizish. Guruhlar topshiriqlarni bajargandan so’ng o’zaro o»rin almashtiradilar. 45 minut davomida har bir guruh 4 burchakda qoyilgan topshiriqlami bajarishi kerak.
Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Fizikadan ta’limiy cTyinlar. N.N.Ne’matova Buxoro 2004 yil.
   
2. 
   Guruhlarni tashkil etishni interfao) metodlari. N.N.Ne’matova Buxoro 2006 yil.
   
3. 
   Matematika fanidan darsliklar 5-9 darsliklar. Toshkent 2005 yil.
   
4. 
   Didakticheskiye igri na urokax matematike. V.G.Kovolenko. Moskva
   

«‘Prosvisheniye». 1990

5. 
   Beruniy asarlarida maktabbop masalalar. S.Ahmedov, . ZLOtajonov,
   

A.Abdurahmonov «o’qituvchr nashriyoti Toshkent-1975 yil

6. 
   Matematik tafakkur gulshani. Anvar Hayitov Buxoro-1994 yilT»