110
ham qon ajralib chiqadi.
2.Bachadon bo‘yni endometrioz so‘ngi yillarda ko‘p uchramokda. Bu asosan eroziyalarni davolashda
diatermokoagulyastiyaning keng qo‘llanilashi sababli rivojlanib, hosil bo‘lgan yara yuzasiga hayz qoni
orqali ajralib chiqqan endometriy hujayralarining joylashib o‘sishi natijasida kelib chiqadi.Bu holat
diatermokoagulyastiyani
hayzning
ikqinchi
yarmida
bajarilganda
sodir
bo‘ladi.
Chunki
diotermokogulyastiyadan keyin hosil bo‘lgan o‘lik to‘qima ajralib tushgandan so‘ng, tozalanayotgan yara
yuzasi ochilib qolganligi tufayli, hali bitib ulgurmasdan, ikqinchi marta hayz kunlari to‘g`ri kelgandagina
endometroiz rivojlanadi. Bachadon bo‘yni endometriozi sun‘iy abortda, bachadon shilliq qavatini
diagnostik maqsadda tozalanganda, bachadon bo‘yni shikastlanishi natijasida yuzaga kelishi
mumqin.Endometrioz o‘choqlari qizil rangda bo‘lib, hayzdan 1-2 kun oldin ko‘kimtir rangga aylanadi va
hajmi kattalashadi. Hayzdan oldin va keyin qonning kam miqdorda surtilib kelishi bachadon bo‘yni
kanalining yuqori qismi shilliq qavatining shikastlanishidan darak beradi. Endometrioz psevdoeroziya va
surunkali endostervistitga ham o‘xshashi mumqin.
3.Bachadon naylari endometriozi. Bu kasallik bachadon va tuxumdon endometrioz bilan birgalikda
uchraydi.Endometriozi tugunchalari bachadon naychasining seroz va seroz usti qavatida joylashib, ular
juda ham kichik bo‘ladi.
Klinik belgilari bachadon va tuxumdon endometrioz belgilariga o‘xshash bo‘ladi.
4.Tuxumdon endometriozi - dastlab tuxumdon yuzasida ko‘pgina mayda endometrioz tugunchalari
rivojlanadi so‘ngra bu tugunchalar yorilib, hammasi tuxumdonda yagona bo‘shliq hosil qiladi, bu
bo‘shliqqa qoramtir quyuq qon yig`ilib, tuxumdon hajmi kattalashadi va kistaga aylanadi.Kistalar bir yoki
ikki tomonlama bo‘lib 0,5-10 sm gacha boradi. Kistalar ichidagi gemorragik suyuqlik to‘q jigarrangda
bo‘lganligi tufayli shokoladsimon kista nomi bilan yuritiladi.Shu suyuqlikning to‘planish jarayonida
endometrioz kistalari yorilishi mumqin, bunda qorinda qattiq og`riq paydo bo‘lishiga, bu esa qorin
bo‘shlig`ida tuxumdon atrofida chandiqlar hosil bo‘lishiga olib keladi.
Tuxumdon endometriozi tarqalish darajasiga qarab 4 ga bo‘linadi.
I - darajasida mayda nuqtasimon endometrioz o‘choqlari tuxumdon tashqi yuzasida va qorin pardasining
to‘g`ri ichak va bachadon orasidagi chuqurligida kuzatiladi.
II - darajasida tuxudonning bir tomonlama kistasi holida uchrab, hajmi 5-6 sm, kichik chanoq qorin
pardasida nuqtasimon endometrioz o‘choqlari va bachadon ortiqlari atrofida chandiqlar hosil bo‘lishi
kuzatiladi.
III - darajasida - endometrioz kistalari ikki tomonlama joylashib, xajmi 5-6sm va undan katta bo‘ladi
endometrioz o‘choqlari bachadon va bachadon ortiqlarining seroz qavatiga, kichik chanoq qorin pardasiga
tarqalgan chandiqlar hosil qiladi.
IV - darajasida tuxumdonning ikki tomonlama shikastlanishiga qo‘shni a‘zolarning shikastlanishi
qo‘shiladi. Asosiy klinik ko‘rinishi og`riq bo‘lib, bepushtlik alomatlari kuzatiladi.
Og`riq tarqalish darajasiga qarab har xil bo‘ladi. Ayniqsa og`riq hayzdan oldin va hayz vaqtida
kuchayib, to‘g`ri ichak va bel, dumg`aza sohasida ko‘proq bezovta qiladi. Ko‘pchilik hollarda og`riqning
kuchayishi, ko‘ngil aynishi, qusish bilan birga kuzatiladi. Qin orqali ko‘rilganda bachadon ortiqlari
sohasida kam harakatchan, tarang, elastik xolatdagi bachadon bilan qo‘shilgan, chegarasi va hajmi aniq
bo‘lmagan o‘sma aniqlanadi.
Tuxumdon endometriozi kechishi uzoq vaqt davom etib, kuchli og`riqqa sabab bo‘ladi, ko‘pchilik hollarda
ayollar ish qobiliyatini pasaytiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: