Davlay budjet taqchilligi va milliy jamg’armalar эшмаматовв шохрух

Byudjet kamomadining gʻoyat oshib ketishi va uni daromad bilan taʼminlash mumkin boʻlmaganda byudjet harajatlari qisqartiriladi. Markaziy, mahalliy D.b.lari va D.b.dan tashqari fondlar (davlatning muayyan maqsadli fondlari, maxsus maqsadli soliqlar, zayomlar, byudjetdan subsidiyalar hisobiga yaratiladigan maxsus fondlar) yigʻindisi davlatning yigma byudjetini tashkil etadi. D.b., odatda, joriy yilda kelgusi yil uchun tuziladi. Iqtisodiy beqarorlik sharoitida u chorak yoki yarim yilga tuzilishi ham mumkin. D.b.ni huku-mat tuzadi va yuqori qonun chiqaruvchi organ (parlament) tomonidan tasdiqlanadi.

18-noyabr kuni boʻlib oʻtgan Oliy Majlis Qonunchilik palatasining navbatdagi majlisida deputatlar Davlat byudjetining va davlat maqsadli jamgʻarmalari byudjetlarining 2020-yil 9 oyi yakunlari ijrosi toʻgʻrisidagi hisobotni muhokama qildilar. Muhokamalarda Moliya vaziriligi, Iqtisodiy taraqqiyot va kambagʻallikni qisqartirish vazirligi, Davlat soliq qoʻmitasi, Davlat statistika qoʻmitasi, Markaziy Bank va boshqa tegishli vazirlik va idoralar vakillari qatnashdi.

Hukumat taqdim etgan joriy yilning toʻqqiz oylik yakunlariga oid hisobotga koʻra, Davlat byudjetining va davlat maqsadli jamgʻarmalari byudjetlarining ijrosi Oʻzbekiston Respublikasining “2020-yil uchun Davlat byudjeti toʻgʻrisida”gi Qonunida belgilangan byudjet parametrlari doirasida amalga oshirilib, shuningdek, pandemiya oqibatlarini bartaraf etishga qaratilgan.

Koronavirus pandemiyasi va global inqiroz asoratlari Oʻzbekiston iqtisodiyotiga ham taʼsir oʻtkazmasdan qolmadi. 2020-yilning 9 oyi yakuniga koʻra, mamlakatning yalpi ichki mahsuloti oʻtgan yilning mos davriga nisbatan 0,4 foizga oʻsgan

2020-yil 9 oylik Davlat byudjeti daromadlari qariyb 94,5 trillion soʻmni tashkil etgan boʻlsa, pandemiya sharoitlarini hisobga olgan holda aniqlashtirilgan prognoz koʻrsatkichlari 102,9 foizga yoki 2 661 mlrd. soʻmga oshirib bajarilgan.

Oʻtgan 9 oyda Davlat byudjetining xarajatlari davlat maqsadli jamgʻarmalarini hisobga olmagan holda 94,5 foizga ijro etilgan yoki byudjet xarajatlari YAIMga nisbatan 25,0 foizdan iborat boʻldi. Pandemiya keltirib chiqargan qiyinchiliklarga qaramasdan, byudjet tashkilotlarining salkam 33,6 trillion soʻmlik ish haqi va unga tenglashtirilgan toʻlovlari hamda 7,1 trillion soʻmlik ish haqiga nisbatan ajratmalari oʻz muddatlarida toʻliq moliyalashtirib berilgani eʼtiborga molik.

Hisobot davrida ijtimoiy xarajatlarni moliyalashtirish uchun Davlat byudjetidan 53,6 trillion soʻmdan ortiq yoki umumiy xarajatlarning 52,5 foizi miqdoriga teng mablagʻ sarflangan. Bu xarajatlar YAIMga nisbatan 13,1 foizni tashkil etdi. Ularning 84 foizi ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qoʻllab-quvvatlash xarajatlari hissasiga toʻgʻri kelmoqda.

Maʼlumki, koronavirus pandemiyasi davrida aholi sogʻligʻini saqlash masalasiga ustuvor ahamiyat qaratildi. Sogʻliqni saqlash sohasiga Davlat byudjetidan 13,6 trillion soʻmdan ortiq mablagʻlar yoʻnaltirilgan. Bu esa oʻtgan yilning mos davriga nisbatan qariyb 3,1 milliard soʻmga koʻp demakdir.

Shu bilan birga, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti va Hukumat qarorlariga asosan tasdiqlangan sogʻliqni saqlash sohasiga doir Davlat dasturlari va markazlashgan tadbirlarga joriy yilning toʻqqiz oyi ichida 431 milliard soʻmdan ziyod mablagʻ ajratilib, uning 98 foizi maqsadli oʻzlashtirilgan.