Davlat xaridi uchun tenderlarni tashkil etish va baholash amaliyoti

2-jadval
Byudjet tashkilotlari tomonidan xarid qilingan va kichik biznes 
sub'ektlari tomonidan yetkazib berilayotgan tovar (ish, xizmat)larning 
o’rtacha narxi jadvali (ming so’m)
14
. 

2013 yil 
2014yil 
Yavnar 
Fevral 
Mart 
Yavnar 
Fevral 
Mart 
Bitimlarning 
o'rtacha narxi 
961,7 
990,1
1 150,7 
1 667,7 
1 607,7 
1 418,1 
Jadvaldan ko’rinib turibdiki yillar bo’yicha o’sish tendensiyasi inflyatsiyani 
hisobga olganda ham sezilarli darajada deb ayta olamiz. Endi esa 2013-yilda 
amalga oshirilgan davlat xaridlari tarkibini tahlil qilamiz.

14
http://www.uzex.xarid.uz 

---

45 
Tovar etkazib berish qiymati 1,0 mln AQSH dollariga teng miqdordan 
oshadigan bitta shartnoma bo'yicha amalga oshirilgan taqdirda tender komissiyasi 
buyurtmachi tomonidan Vazirlar Mahkamasining tegishli komplekslari bilan 
kelishgan holda tuziladi. Tarmoq vazirliklari va idoralari rozi bo'lgan taqdirda 
ularning viloyat, tuman, shaxar bo'limlari, O'zR Vazirlar Mahkamasining 2000 yil
21 noyabrdagi 456-sonli qaroriga ilova qilingan “Hom ashyo, materiallar, 
butlovchi buyumlar va asbob-uskunalar harid qilish bo'yicha tender savdolari 
o'tkazish to'g’risida”gi nizomi talablariga rioya qilgan holda, tender o'tkazish 
bo'yicha buyurtmachilar bo'lishi mumkin. Umuman olganda tender savdolari 
iqtisodiyotimizda o’rni beqiyasdir , tovar va xizmatlarni xarid qilish orqali qurilish 
sohalari hamda aholining turmush farovonligini oshirishga imkon yaratadi. 
So’ngi yillarda davlat xaridlari tarkibida bir qator o’zgarishlar sodir 
bo’lmoqda va bu bevosita zamonaviy texnologiyalarga bo’lgan talabning oshib 
borishi va yana bir qancha omillar bilan o’zaro bog’liqdir. Bu bog’liqliklarni 
o’tgan yillardagi davlat xaridlari ijrosi, xususan, 2013-yil ma’lumotlari asosida 
tahlil qilishga harakat qilib ko’ramiz. 
Birinchi navbatda, hozirgi kunga kelib davlat xaridlari tarkibi qanday 
ko’rinishda ekanligini ko’rib chiqamiz. 2013-yilda davlat xaridlari quyidagicha 
tarkib topgan: 
Kiyim- kechak, poyabzal va choyshab-g’iloflar xaridi; 
Mebel va ofis jihozlari xaridi; 
Kompyuter va texnika jihozlari xaridi; 
Kompyuter jihozlari, hisoblash va audio-video texnika saqlash va joriy 
ta'mirlash xarajatlari; 
Qog’oz xarid qilish va boshqa poligrafiya mahsulotlari; 
Boshqa tovar moddiy boyliklar xaridi va xizmatlari; 
Oziq-ovqat mahsulotlari xaridi; 
Bino va transport vositalari joriy ta'miri; 

---

46 
Boshqa tovarlar (ishlar, xizmatlar)
15
. 
Ko’rib turganimizdek, davlat xaridlari tarkibidagi har bir bo’limning o’ziga 
yarasha tutgan o’rni va vazifalari bor.
Ularning qaysidir birining kamayishi hisobiga boshqa birining hajmi o’sib 
borishi mumkin emas. Ammo, yillar bo’yicha solishtirib qaralsa, kompyuter va 
texnika jihozlari xaridi, kompyuter jihozlari, hisoblash va audio-video texnika 
saqlash va joriy ta'mirlash xarajatlarining davlat xaridlarida tutgan ulushi jihatidan 
o’sib borish tendensiyasiga ega ekanligini ko’rishimiz mumkin.
Bunday holatda boshqa xaridlar hisobidan ushbu xaridlar amalga oshirilishiga 
to’g’ri keladi deyish noto’g’ridir. Aksincha, mavjud talablar asosida ushbu 
tendensiyalar o’zgarishi davlat tomonidan tegishli tartibda moliyalashtirilib 
boriladi. Buni biz 2013 va 2014-yillarning 1-choragida amalga oshirilgan davlat 
xaridlari misolida ko’rib chiqish imkoniyatiga egamiz.