Davlat universiteti


M miyov-miyov milt-milt* P



Download 0,68 Mb.
bet8/8
Sana22.06.2017
Hajmi0,68 Mb.
#11771
1   2   3   4   5   6   7   8

M

  1. miyov-miyov

  2. milt-milt*


P

  1. par-par

  2. parr-parr

  3. patir-patir

  4. pir-pir

  5. pirq-pirq

  6. pis-pis

  7. piqir-piqir

  8. piq-piq

  9. pov-pov

  10. pop-pop

  11. po’k-po’k


T

  1. tak-tak

  2. tappa-tappa

  3. tappa-tappa

  4. tap-tap

  5. tap-tup

  6. taraq(a)-taraq

  7. taraq-taraq

  8. tars-tars

  9. tars-turs

  10. taq-taq

  11. taq-tuq

  12. tiz-tiz

  13. ting’ir-ting’ir

  14. ting’-ting’

  15. tirs-tirs

  16. tir-tir

  17. tiq-tiq

  18. to’p-to’p

  19. to’q-to’q


Ch

  1. chak-chak

  2. chalp-chalp

  3. chalp-chulp

  4. chap-chap

  5. chars-chars

  6. chars-churs

  7. chip-chip

  8. chirk-chirk

  9. chirs-chirs

  10. chirt-chirt

  11. chirq-chirq

  12. chitir-chitir

  13. chiq-chiq

  14. chig’-chig’

  15. chug’ur-chug’ur

  16. cho’lp-cho’lp


Sh

  1. shalop-shalop

  2. shalop-shulup

  3. shalp-shalp

  4. shalp-shulp

  5. shap-shap

  6. shap-shup

  7. sharaqa-shuruq

  8. sharaq-sharaq

  9. sharaq-shuruq

  10. shart-shart

  11. shart-shurt

  12. shar-shar

  13. shatira-shutur

  14. shatir-shatir

  15. shatir-shutur

  16. shaq-shaq

  17. shaq-shuq

  18. shivir-kichir

  19. shivir-shivir

  20. shildir-shildir

  21. shilt-shilt

  22. shilq-shilq

  23. ship-ship

  24. shirt-shirt

  25. shir-shir

  26. shirq-shirq

  27. shitir-shitir

  28. shiqir-shiqir

  29. shiq-shiq

  30. shov-shuv

  31. sho’lq-sho’lq


Q

  1. qarr-qarr

  2. qars-qars

  3. qars-qurs

  4. qasira-qusur

  5. qasir-qusur

  6. qag’-qag’

  7. qag’-qug’

  8. qir-qir

  9. qir(r)-qir(r)

  10. qirs-qirs

  11. qirt-qirt

  12. qir-qir

  13. qisir-qisir

  14. qitir-qitir

  15. qix

  16. qix-qix

  17. qiqir-qiqir

  18. qult-qult

  19. qur-qur


G’

  1. g’ars-g’urs

  2. g’art-g’art

  3. g’art-g’urt

  4. g’arch-g’arch

  5. g’arch-g’urch

  6. g’at-g’at

  7. g’at-g’ut

  8. g’aq-g’aq

  9. g’aq-g’uq

  10. g’ag’-g’ag’

  11. g’ijir-g’ijir

  12. g’iz-g’iz

  13. g’iyt-g’iyt

  14. g’iyq-g’iyq

  15. g’ilq-g’ilq

  16. g’ing-g’ing

  17. g’irra-g’irra

  18. g’irt-g’irt

  19. g’irch-g’irch

  20. g’ichir-g’ichir

  21. g’uv-g’uv

  22. g’ult-g’ult

  23. g’o’ng-g’o’ng


H

  1. hiq-hiq

  2. huv-huv


O’TILda berilgan juft taqlidiy va tasviriy so’zlar:


A

  1. ang-ang


B

  1. baka-bang

  2. bidir-bidir

  3. bij-bij*

  4. bijir-bijir*

  5. biz-biz

  6. bilch-bilch

  7. bilq-bilq*

  8. biqir-biqir

  9. big’-big’

  10. biq-biq


V

  1. vang-vang

  2. varaq-varaq

  3. vaq-vaq

  4. vaqir-vaqir

  5. vag’-vag’

  6. vag’ir-vug’ur

  7. vij-vij

  8. vijir-vijir*

  9. vijir-vijir


G

  1. gum-gum


D

  1. dang’-dung’

  2. dang’ir-dung’ur

  3. darang-durung

  4. diring-diring*


J

  1. jangir-jungir

  2. jarang-jurung

  3. jaraq-jaraq*

  4. jivir-jivir


Z

  1. zuv-zuv


I

  1. ivir-shivir


K

  1. kakir-kakir

  2. kars-kurs

  3. kasir-kasir

  4. kasir-kusur

  5. kirt-kirt

  6. kuk-ku

  7. kurs-kurs

  8. kurt-kurt


L

  1. lapang-lapang

  2. lors-lors


M

  1. ming’ir-ming’ir


P

  1. patir-putur

  2. pat-pat

  3. pilch-pilch

  4. pirs-pirs

  5. pitir-pitir*


T

  1. taka-tum

  2. takir-tukur

  3. tapira-tupur

  4. tapir-tupur

  5. tasira-tusur

  6. tasir-tusur

  7. taqa-taq

  8. taqir-tuqur

  9. tipir-tipir*

  10. tiqir-tiqir


X

  1. xir-xir

  2. xur-xur

  3. xo’r-xo’r


Ch

  1. charaq-charaq*

  2. chatir-chutur

  3. chag’ir-chug’ur

  4. chag’-chag’

  5. chag’-chug’

  6. chiyov-chiyov

  7. chiy-chiy

  8. chilp-chilp


Sh

  1. shaldir-shuldur

  2. shapir-shupur

  3. shaqir-shaqir

  4. shaqir-shuqur

  5. shovur-shuvur


Q

  1. qart-qurt

  2. qaq-qaq

  3. qag’-qag’

  4. qig’-qig’

  5. quldur-quldur

  6. qul-qul

  7. qulq-qulq

  8. qu-qu

  9. quq-quq


G’

  1. g’ajir-g’ujur

  2. g’ivir-shivir

  3. g’ivir-g’ivir

  4. g’id-g’idlamoq

  5. g’it-g’idok

  6. g’ij-g’ij

  7. g’ich-g’ich

  8. g’ijur-g’ijur

  9. g’o’ng’ir-g’o’ng’ir

  10. g’o’rq-g’o’rq


H

  1. hars-hars

  2. hars-hurs

  3. hye-hye-hye

  4. hingir-hingir

  5. hiring-hiring

  6. hi-hi

  7. hu-hu

  8. ho’ngir-ho’ngir

  9. ho’ng-ho’ng


O’TIL da grammatik belgisi berilmagan, lekin ma’no izohidan va keltirilgan misollardan taqlidiy yoki tasviriy so’z ekanligi ma’lum bo’lgan so’zlar:


A

  1. ak-ak

  2. alg’ov-dalg’ov

  3. ar-ar


B

  1. baqir-buqur

  2. bag’-bug’

  3. bez-bez

  4. bilang-bilang


G

  1. gangur-gungur

  2. gir-gir


D

  1. dag’-dag’


J

  1. jilpang-jilpang

  2. jimir-jimir

  3. jiq-jiq

  4. jiqqa-jiqqa


Z

  1. zirq-zirq


I

  1. ilang-bilang

  2. ipir-ipir


Y

  1. yilt

  2. yilt-yilt


K

  1. kuf

  2. kuf-suf


L

  1. lang

  2. lim

  3. lim-lim

  4. limmo-lim


P

  1. pil-pil

  2. pitpildiq

  3. pitpiliq

  4. pichir

  5. pichir-pichir


S

  1. suf

  2. suf-kuf


T

  1. tors

  2. tors-tors


Ch

  1. chuvur

  2. chuvur-chuvur

  3. chuv-chuv


Yu

  1. yum-yum


Ya

  1. yalt

  2. yalt-yalt

  3. yarq

  4. yarq-yarq


Q

  1. qaldir-quldir

  2. qalt-qalt

  3. qah-qah

  4. qiy-chuv

  5. qilt


G’

  1. g’adir-budir

  2. g’ala-g’ovur

  3. g’arq

  4. g’idi-bidi

  5. g’idi-g’idi

  6. g’imir-g’imir

  7. g’ing’ir-g’ing’ir

  8. g’iring-g’iring

  9. g’iring-piring

  10. g’ovur

  11. g’ovur-g’ovur

  12. g’ovur-g’uvur

  13. g’uvur

  14. g’uvur-g’uvur

  15. g’uj-g’uj

  16. g’uldur-g’uldur

  17. g’o’ldur-g’o’ldur

  18. g’o’q-g’o’q


H

  1. hang-mang

  2. hap-hap

  3. hilp-hilp

  4. hil-hil

Izoh: Tasviriy so’zlar * belgisi ostida berildi.


Taqlidiy so’zlardan yasalgan otlar


V

  1. varvarak (83)**

  2. varrak (83)

  3. vizildoq (83)


G

  1. gursketti (88)


D

  1. dardarak (90)


J

  1. jizza (100)


Z

  1. zirak* (105)


Y

  1. yulduz* (183)


K

  1. kakku (198)

  2. kirkik (210)


L

  1. lakluk* (233)


P

  1. pirildoq (268)


T

  1. tappak (321)

  2. tupuk (361)

  3. tupurik (361)


X

  1. xurrak (403)


Ch

  1. childirma (426)

  2. chug’urchiq (441)


Sh

  1. sharshara (451)

  2. sharsharak (451)

  3. shilpildoq (454)

  4. shiqildoq (456)


Q

  1. qarsak (528)

  2. qurbaqa (qurvaqa) (576)

  3. qo’ng’iroq (587)


G’

g’alva (592)


**Bu so’z lug’atda sifatga ko’chgan deb izohlagan.


II. Taqlidiy so’zlardan yasalgan sifatlar


B

  1. bijildoq (49)

  2. bilqildoq* (50)


G

  1. galdir* (84)**

  2. gulduros (86)


D

  1. dang’illama (89)

  2. do’rildoq (99)


J

  1. javdiroq* (99)

  2. jizzaki (100)


Y

  1. yaltiroq* (136)

  2. yapaloq* (140)

  3. yapasqi* (141)

  4. yiltiroq (156)

  5. yorqin* (173)


L

  1. likildoq* (235)

  2. liqildoq* (235)

  3. lorsildoq* (235)


P

  1. pitrak (268)


S

  1. so’lqildoq* (313)


X

  1. xirildoq (401)


Ch

  1. chiyildoq (424)


Sh

  1. shaldirama (447)

  2. shang’i (449)

  3. shartaki (451)


Q

  1. qaqildoq (536)

  2. qurildoq (576)

  3. quruldoq (577)


H

  1. hangi (595)

**Bu so’z lug’atda sifatga ko’chgan deb izohlagan.



III. Taqlidiy so’zlardan yasalgan fe’llar


A

  1. akillamoq (26)

  2. aksirmoq (26)


B

  1. balqimoq* (39)

  2. baqirmoq (41)

  3. bezillamoq (42)

  4. bodramoq (56)

  5. bo’kirmoq (76)


V

  1. vang’illamoq (83)

  2. vang’irlamoq (83)


G

  1. guvillamoq (85)

  2. guvullamoq (85)

  3. guvurlamoq* (85)


D

  1. dildiramoq* (92)

  2. ding’illamoq (93)

  3. ding’irlamoq (93)

  4. dirdiramoq* (93)

  5. dingillamoq (93)

  6. dingirlamoq (93)


J

  1. javramoq (99)

  2. jekirmoq (100)

  3. jikillamoq (101)

  4. jikirlamoq (101)


Z

  1. zirillamoq* (105)

  2. zirqiramoq* (106)


I

  1. ivirsimoq (108)

  2. izillamoq (109)

  3. izg’irmoq (110)

  4. ilviramoq* (113)

  5. iljaymoq* (114)

  6. imillamoq* (117)

  7. imirsimoq* (117)

  8. inqillamoq* (119)

  9. ingramoq* (120)

  10. irjaymoq* (121)

  11. ishshaymoq* (130)

  12. ishqirmoq (130)


Y

  1. yangramoq* (139)

  2. yaraqlamoq* (143)

  3. yarqiramoq* (144)

  4. yorimoq* (172)


K

  1. kekirmoq (199)


L

  1. lapanglamq* (234)

  2. likanglamoq* (235)


M

  1. mijimoq* (238)

  2. ming’aymoq* (240)

  3. mujimoq* (241)

  4. mung’aymoq* (242)

  5. munkimoq* (242)

  6. munkillamoq* (242)


O

  1. obdiramoq (246)


P

  1. pirpiramoq (268)


S

  1. selkillamoq (281)


T

  1. takillamoq (318)

  2. ting’illamoq (338)

  3. ting’irlamoq (338)

  4. titramoq (342)

  5. tuplamoq (360)

  6. tupurmoq (361)


U

  1. uvlamoq (379)

  2. uvullamoq (380)

  3. ulumoq (387)


Ch

  1. chapimoq (413)

  2. chaplamoq (414)

  3. chaqirmoq (418)

  4. chinqirmoq (428)

  5. chirmamoq (429)

  6. chirpiramoq (430)


Sh

  1. shang’irlamoq (449)

  2. sharqiramoq (452)

  3. shipshimoq (456)


G’

  1. g’ildiramoq (593)

  2. g’ing’illamoq (593)

  3. g’ing’irlamoq (593)

  4. g’inshimoq (593)

  5. g’ingshimoq (594)

  6. g’ulduramoq (594)


H

  1. hangramoq (595)

IV. Taqlidiy so’zlardan yasalgan ravishlar


  1. sharros (451)

  2. shartta (451)


1 Маҳмудов Н. Ўктам ва ўлмас тилимиз // Тафаккур, 2010, № 4, 5-бет.

1 Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида.-Тошкент: «Ўзбекистон», 1998, 262-б.

2 Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. – Тошкент: «Маънавият», 2008, 86-бет.

3 Каримов И.А. Юқоридаги асар, 87-бет.

4 Нурмонов А., Расулов Р. Ўзбек тили жадвалларда. – Тошкент: «Ўқитувчи», 1994, 52-бет.

5 Ўзбекистон миллий энциклопедияси. 4 том. – Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти, 2002, 101-бет

6 Маҳмудов Н. Ўктам ва ўлмас тилимиз / Тафаккур, 2010, №4, 5-бет.

7 Миртожиев М. Ўзбек тили лексикологияси ва лексикографияси. Ўқув қўлланмаси. – Тошкент: «Университет», 2000, 64-бет.

8 Миртожиев М. Юқоридаги асар, 72-бет.

9 Ҳамидов З. Луғатшунослик тарихи ва қўлёзма луғатлар. – Т.:Адолат, 2004.

10 Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч, 87-б.

11 Бобожонов Ш.Х. Семема, унинг нутқий воқеланиши ва изоҳли луғатдаги талқини: Филол.фан.номз. …дис.автореф. – Тошкент, 2004. –23 б.

12 У айрим адабиётларда тасвирий деб ҳам номланади ва ҳар икки атама баравар ишлатилаверади.

13 Кононов А.Н. Грамматика узбекского языка.- Ташкент, 1948.

14 Кононов А.Н. Грамматика современного турецкого литературного языка.- М.-Л., 1956.

15 Кононов А.Н. Грамматика современного узбекского литературного языка.- М.-Л., 1960.

16 Ғуломов А. Ўзбек тилшунослигининг ҳозирги аҳволи ва мактабда тил ўқитишнинг вазифалари //«Ўзбекистон маданияти», 1957 йил 28 август.

17 Турсунов У., Мухторов Ж. Ҳозирги замон ўзбек тили. Морфология. - Самарқанад, 1960.

18 Муталлибов С. Морфология ва лексика тарихидан қисқача очерк.- Тошкент, 1959.

19 Усмонов С. Междометия в современном узбекском языке.- Ташкент, 1952.

20 Муталлибов С. Юқоридаги асар, 210-219-бетлар.

21 Муталлибов С. Юқоридаги асар, 212-бет.

22 Муталлибов С. Юқоридаги асар, 210-бет.

23 Ўша асар, 214-бет.

24 Ҳозириг замон ўзбек тили.-Тошкент: «ЎзФА нашриёти», 1957.

25 Турсунов У., Мухторов Ж. Ҳозирги замон ўзбек тили. –Самарқанд, 1960. 189-191-бетлар.

26 Юқоридаги асар, 189-бет.

27 Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. -Тошкент, 1965, 119-121-бетлар.

28 Ҳозирги ўзбек адабий тили. I қисм. -Тошкент, 1966, 375-387-бетлар.

29 Юқоридаги асар, 375-бет.

30 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тақлидий сўзлар ҳақида баъзи мулоҳазалар // Самарқанд ун-тининг асарлари, Янги серия, 102-чиқариш. Ўзбек тилшунослиги кафедраси.-Самарқанд, 1960.

31 Қўнғуров Р. Ўзбек адабий тилида тасвирий сўзларнинг фонетик хусусиятлари ҳақида // Ўзбек тили ва адабиёти, 1961, 4-сон, 44-48-бетлар.

32 Қўнғуров Р.Ўзбек тилида тақлидий сўзларнинг ўрганилиш ҳақида // Адабиётшунослик ва тилшунослик масалалари. 2-китоб. –Тошкент, 1961.

33 Қўнғуров Р. Тасвирий сўзларнинг лексик хусусиятлари ҳақида // Ўзбек тили ва адабиёти, 1962, 3-сон, 32-35-бетлар.

34 Қўнғуров Р. Ҳозирги замон ўзбек тилида тасвирий сўзларнинг семантик классификацияси // Адабиётшунослик ва тилшунослик масалалари. 3-китоб. –Тошкент, 1961.

35 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар. Тошкент, 1966, -154 бет.

36 Қўнғуров Р. Юқоридаги асар, 22- бет.

37 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 33- бет.

38 Қўнғуров Р. Юқоридаги асар, 34-35-бет.

39 Ўзбек тили грамматикаси. I том. – Тошкент: Фан, 1975, 602-603-бетлар.

40 Юқоридаги асар, 605-бет.

41 Қўнғуров Р. Ҳозирги ўзбек тилида ўзгармайдиган сўзлар. II қисм. – Самарқанд: СамДУ нашри, 1980, 30-бет.

42 Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили, 1992, 394-396-бетлар.

43 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 36-бет.

44 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 38-39-бетлар.

45 Қўнғуров Р. Юқоридаги асар, 37-38-бетлар.

46 Қўнғуров Р. Юқоридаги асар, 39-бет.

47 Ўзбек тили грамматикаси. Морфология. - Т.:Фан, 1975; Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар. - Т.: Фан, 1966; Қўнғуров Р. Ҳозирги ўзбек тилида ўзгармайдиган сўзлар, II қисм. - Самарқанд:СамДУ нашри, 1980.

48 Ҳожиев А. Ўзбек тилининг изоҳли луғатларида феълларнинг берилиши / Ўзбек тили ва адабиёти, 1962, № 5. –Б.27-31.

49 Ўзбек тилининг изоҳли луғати, Икки томлик. - Москва, 1981. Бундан кейинги ўринларда ЎТИЛ тарзида берилади.

50 Луғат маълумотномасида тақлидий сўзлар ёрдамчи сўз сифатида берилган. Маълумки, бугунги тилшунослигимизда тақлидий сўзлар ўзига хос грамматик белгилари билан ёрдамчи сўзларга ҳам, шунингдек, мустақил сўзларга ҳам кирмайдиган алоҳида оралиқ сўз туркуми сифатида қаралади.

51 ЎТИЛ, 1-том,17-бет.


52 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 145-бет.

53 Қўнғуров Р. Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 90-бет.

54 Қўнғуров Р. Юқоридаги асар, 10-бет.

55 Биз бу ўринда Н.Нарзиеванинг қуйидаги мақоласидан фойдаландик: Қаранг: Нарзиева Н. «Ўзбек тилининг этимологик луғати»да тақлидий сўзларнинг лексикографик талқинига доир // Ўзбек тилшунослиги масалалари. Илмий мақолалар тўплами. - Самарқанд: СамДУ нашри, 2008. Б. 115-120.

56 Раҳматуллаев Ш. Ўзбек тилининг этимологик луғати (туркий сўзлар).-Тошкент: Университет, 2000, 4-бет. Бундан кейин фақат «ЎТЭЛ» деб ёзиб, унинг саҳифасини кўрсатиб борамиз.

57 Қўнғуров Р., Ўзбек тилида тасвирий сўзлар, 145-бет.

58 Ўзбек тилининг изоҳли луғати. Икки томлик. - М.: Русский язык, 1981, 46-бет.

59 Мисоллар Тоғай Муроднинг «Отамдан қолган далалар» ва «Бу дунёда ўлиб бўлмайди» асарларидан олинган. Биринчи асарни I ва иккинчисини II рақами остида бериб, саҳифаларини кўрсатиб борамиз.

60 Қўнғуров Р. Ҳозирги замон ўзбек тилида ўзгармайдиган сўзлар. II қисм, 30-бет.

61 Боймирзаева С. Бадиий матнда луғавий бирликлар стилистик имкониятларининг намоён бўлиши // Ўзбeк тилшунослиги масалалари (илмий мақолалар тўплами).- Самарқанд, 2007, 118-бет.




Download 0,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish