Davlat tilida ish yuritish

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar: 
 
1.
 
Telegramma haqida ma’lumot bering.  
2.
 
Telegramma turlarini sanang  
3.
 
Telegrammaning til xususiyatini ayting. 
4.
 
Faksogramma va uning o‘ziga xos tomonlarini bilasizmi? 
5.
 
Mustaqil ish: shaxsiy telegramma matni tayyorlang. 
6.
 
Rasmiy telegrammaning shaxsiy telegrammadan farqini toping.  
 
 
25- MAVZU: SHAXSIY HUJJAT TURLARI VA ULARNING ZARURIY 
QISMLARI 
 
REJA: 
 
1. Xodimlarning faoliyatiga doir hujjatlar haqida ma’lumot. 
2. Shaxsiy hujjat turlari bilan tanishish. 
3. Shaxsiy hujjatning tarkibiy qismi. 
4. So‘rovnoma to‘ldirish.    
 
Tayanch so‘z va iboralar: 
mehnat kodeksi,
 
buyruq, shaxsiy hujjat, mehnat 
daftarchasi,  ariza,  tarjimai  hol,  so‘rovnoma,  shaxsiy  varaqa,  tavsifnoma, 
ma’lumotnoma,  diplom,  shaxsni  tasdiqlovchi  hujjat,  savol-javob  usuli,  tayyor 
qolip, mehnat faoliyati, xodimlarni po‘yxatga olish varaqasi. 
 
Xodimlar  haqidagi  hujjatlar  xodim  to‘g’risida  batafsil  ma’lumot  beruvchi 
hujjatlar  to‘plamidan  iborat.  Bunday  to‘plamlar  shaxsiy  hujjatlar  deyilib,  
tashkilot  faoliyatini    o‘rganishda  asosiy  manba  hisoblanadi.  Shaxsiy  hujjatlar 
xodim  ishga  yoki  o‘qishga  qabul  qilish  to‘g’risida  murojaat  qilib  ariza  bergan 
yoki  shartnoma  imzolagan  kundan  boshlab  uch  kun  ichida  tashkillanishi  kerak. 
Shaxsiy hujjatlar tashilotning xodimlar bo‘limida saqlanadi. Ulardagi ma’lumotlar 
sir  tutiladi.  Ular  bilan  tanishishga  tashkilot  rahbari,  kadrlar  bo‘limi  boshlig’I  va 
kasaba  uyushmasi  raisi  hamda  maxsus  ruxsatnomaga  ega  bo‘lgan  kishilargagina 
ruxsat  etiladi.  Boshqa  hollarda  umuman  mumkin  emas.  Bunday  choralar 
xodimlarning va tashkilot faoliyatining xafvsizligi nuqtai nazaridan qilinadi.  

---

 
91 
Shaxsiy  hujjatlar  to‘plami(yig’majild)  xodimni  ishga    qabul  qilish 
to‘g’risidagi buyruqdan boshlab, pasportidan nusxa, harbiy guvohnomasi, tarjimai 
hol,  tavsiyanoma,  shaxsiy  varaqa  yoki  so‘rovnoma,  ma’lumoti  haqidagi 
hujjat(attestat,  diplom,  guvohnoma),  mehnat  daftarchasi,    yashash  joyidan 
ma’lumotnoma, fotosurat, malaka oshirganligi haqidagi hujjat, davlat mukofotlari 
olganligi  haqidagi  farmon    kabi  rasmiy  hujjatlardan  iborat  bo‘ladi.  Shuningdek, 
agar xodim ishga yo‘llanma yoki maxsus taklifnoma bilan kelgan bo‘lsa, mazkur 
hujjatlarning  namunasi,  ilmiy  ishlar  va  kashfiyotlar  ro‘yxati,  xodimning  ishiga 
doir siyosiy-ijtimoiy taftish xulosasi kabi hujjatlar ham qo‘shilishi mumkin. Agar 
keyinchalik  xodimning  familiyasi,  oilaviy  sharoiti(uylangan  bo‘lsa,),  yashash 
manzili,  ma’lumoti  (o‘rta  bo‘lsa,  oily  ma’lumot  olgan  bo‘lishi  mumkin.)  kabilar 
o‘zgargan bo‘lsa, shaxsiy hujjatlarning tegishli joyiga qo‘shimchalar kiritiladi. 
Shaxsiy  hujjatlarning  deyarli  barchasi  asosan  xodimning  shaxsiy 
ma’lumotlari bilan boshlanadi. Masalan: familiyasi, ismi, otasining ismi, tu`gilgan 
yili, millati, ma’lumoti, mutaxassisligi, yashash joyi, oilaviy holati, partiyaviyligi, 
sudlangan  yoki  sudlanmaganligi  va  h.k.  Lekin,  hujjatning  turiga  qarab  keyingi 
sahifalarda  asosiy  masala    yoritiladi.  Fikrimiz  isboti  uchun  mehnat  daftarchasini 
olaylik.  Shaxsiy  hujjatlaring  bu  turi  ishxonalarda  maxsus  ajratilgan  joyda  
saqlanadi.  U  mehnat  kodeksiga  binoan  yuritiladi.  Uning  birinchi  sahifasi 
quyidagicha to‘ldiriladi: 
MEHNAT DAVTARCHASI 
Familiyasi _____Boboev________________________________________ 
Ismi ___________________Zulfiya____________________________ 
Otasining ismi______________________Nurmatovna________________ 
Tug’ilgan vaqti________________ 1968.09.07_____________________ 
(yil, oy, kun, ) 
Ma’lumoti _______________o‘rta maxsus_______________________ 
(to‘liqsiz o‘rta, o‘rta maxsus, to‘liqsiz oily, ) 
Kasbi, mutaxassisligi____________hisobchi______________________ 
To‘ldirilgan vaqti______1986 yil 25-avgust_______________________ 
Daftarcha egasining imzosi__________________________ 
  Muhr o‘rni
   
 
 
Mehnat daftarchasini berish uchun 
  
 
mas’ul shaxsning imzosi_________ 
 
Ishi to‘g‘risidagi ma’lumot 
 
Yoz
uv 
nomer
i 
vaqt 
Ishga tayinlanganligi, boshqa ishga o‘tkanligi, ishni 
to‘xtatganligi sabablari to‘g’risida ma’lumot 
Yozuv nimaga 
asosalanib yozil 
di(hujjat, uning  
yozilgan  vaqti  va 
nomeri) 
kun  Oy 
yil 

---

 
92 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
1 
 
 
 
Ishga  kirgunga  qadar  yengil  sanoat  kolleji  (1983-1986 
yillari)da o‘qigan  
 78906 raqam 
li dimlom 
2 
23 
08  1986   Farg’ona  ip-yigiruv  fabrikasi  hisobxonasiga  kichik  hisobchi 
qilib ishga qabul qilindi. 
1986 
yil. 
23.08dagi  34-
buyruq 
3 
5 
02   1996   Bosh hisobchi lavozimiga o‘tkazilsin 
34-raqamli 
buyruq.  1996 
yil. 5.02. 
4 
6 
09  2008  Viloyat  “Farg`onapillayigiruv”  boshqarmasiga  bosh  hisobchi 
lavozimiga o`tkazildi. 
1201-raqamli 
buyruq.  2008 
yil. 6.09 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mehnat  daftarchasining  qolgan  qismi  shu  tariqa  to‘ldirib  boriladi.  Lekin 
uning  kirish  qismi  boshqa  shaxsiy  hujjatlar  bilan  deyarli  bir  xil  bo‘ladi.  Qolgan 
qismlari  ham  so`rovnomaning  “mehnat  faoliyati”,  “davlat  mukofotlari” 
bo`limlariga  o`xshaydi.  Ammo  vazifa  nuqtai  nazaridan  boshqa-boshqa  hujjatlar 
hisoblanadi. 
Mehnat  daftachasida  shuningdek  “Mukofotlar  to‘g’risidagi  ma’lumotlar” 
bo‘limi bo‘ladi. Ularga tegishli farmon asosida davlat orden va medallari berilgan 
chog’da,  faxriy  unvon  va  boshqa  davlat  mukofotlari  berilganda  qayd  etiladi. 
Hukumat  va  Oliy  Yig’ilish  qarori,  vazirliklar  buyruqlari  bilan  berilgan  faxriy 
yorliqlar haqidagi ma’lumotlar yoziladi. 
“Rag’batlanirish  to‘g’risidagi  ma’lumotlar”  bo‘limiga  ichki  mehnat  tartib 
qoidalari  va  nizomda  ko‘zda  tutilgan  ishlarni  yaxshi  bajarganligi  uchun 
tashakkurnoma,  qimmatbaho  sovga’lar  haqidagi  belgilar  yoziladi.  “Nafaqa 
tayinlash  to‘g’rida  ma’lumotlar”  bo‘limida  esa  xodimga  nahafaqa  tayinlash 
haqidagi buyruq ko‘chirmasi, sanasi ko‘rsatilgan holda yoziladi.  
Xodim  ishdan  bo‘shatilganda,  muayyan  tashkilotda  ishlagan  vaqtida 
mehnat  daftarchasiga  kiritilgan  barcha  yozuvlar  rahbar  yoki  uning  maxsus 
vakolatiga ega bo‘lgan shaxs imzosi bilan tasdiqlanadi va muhr bosiladi. Mehnat 
shartnomasi bekor qilingan kuni ma’muriyat(ish beruvchi) xodimga uning mehnat 
daftarchasini  va  mehnat  shartnomasi  bekor  qilinganligi  haqidagi  buyruqning 
nusxasini  berishi  shart.  Bu  Mehnat  kodeksida  qayd  etilgan.  Agar  xodim  ishga 
birinchi bora kirayotgan bo‘lsa, Mehnat kodeksiga binoan mehnat daftarchasi ish 
joyidan  beriladi.  Mehnat  daftarchasi  bir  xodimga  bir  umrga  bitta  yuritiladi. 
Agarda  u  yo‘qolgan  bo‘lsa,  uning  o‘rniga  dublikat(nusxa)  beriladi.  Bir  xodimga 
ikkita mehnat daftarchasi to‘ldirish qonunbuzarlik hisonlanadi.   
Shaxsiy hujjat tarkibiga kiruvchi yana bir muhim hujjat “Kadrlarni hisobga 
oluvchi  shaxsiy  varaqa”  yoki  So‘rovnoma  hisoblanadi.  Unda  xodimning  shaxsiy 
ma’lumotlari(familiyasi,  ismi,  otasining  ismi,  tug`ilgan  yili  va  joyi,  millati, 
ma’lumoti, mutaxassisligi, yashash joyi va b.), mehnat faoliyati, chet elda bo‘lishi 
va  uning  sabablari,  saylov  organlaridagi  ishtiroki,  oilaviy  holati    haqidagi 
ma’lumotlar kiritiladi. 

---

 
93 
Shaxsiy  varaqa  yoki  so‘rovnomani  xodim  ishga  kirayotganda  o‘z  qo‘li 
bilan  to‘ldiradi.  Har  bir  savolga  to‘liq  va  aniq  javob  berilishi  lozim;  javobda 
qisqartmalar qo‘llashga ruxsat etilmaydi; aniq – ravshan, bo‘yamasdan, tuzatishlar 
kiritmasdan yozilashi kerak. Unadgi yozuvlar va ma’lumotlar xodimning pasporti, 
dimlomi,  mehnat  daftarchasi  kabi  hujjatlarga  to‘la  mos  kelishi  kerak.  Shuning 
uchun  shaxsiy  varaqa  to‘ldirilayotgan  xodim  o‘zi  bilan  pasport,  harbiy  billet, 
mehnat  daftarchasi,  dipmlom,  shahodatnoma,  ilmiy  darajasi  haqidagi  hujjat, 
ixtirochilik  patenti  kabi  hujjatlarni  olib  kelishi  lozim.  Ko‘plab  xodimlar  aynan 
shaxsiy  varaqa  to‘ldirishda  bir  oz  xatoliklarga  va  tushunmovchiliklarga  duch 
kelishadilar shuning uchun uning qanday to‘ldirishni ko‘rib o‘tamiz.