Davlat texnika universiteti mirzakulov

Virtual laboratoriy ishlari tarkibi

Hozirgi paytda zamonaviy pedagogika shunday sohaga aylandiki, bu sohani yangi pedagogik va kompyuter texnologiyalarisiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Shu bilan bir qatorda bu sohaning rivojlanish suratlari kun sayin o`zgarib, yangi-yangi usullar, o`qitish uslublari yaratilmoqdaki, ularning tadbiqi ta`lim sifatini oshirishga olib kelmoqda.
Nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun deyarli barcha elektronika va mikroelktronika fanlarida amaliy va laboratoriya mashg’ulotlari mavjud. Ammo mazkur laboratoriya mashg’ulotlari nazariy bilimlarning barcha jabhalarini qamrab ololmaydi. Shuning uchun amalda faqat amaliyotda juda zarur bo’lgan nazariy bilimlar jihatlarining amaliyotini laboratoriya ishlarida qo’yish zarur bo’ladi.
Hozirgi mavjud an`anaviy o`qitish tizimida real laboratoriya mashg`ulotilarini bajarishda mablag` bilan ta`minlash qiyinligi, ikkinchi tomondan laboratoriya ishlarini bajarishda ishlatilayotgan asboblarni yangilab turish talab etiladi. Bu muammolarni yechish uchun o`qitishning yangi usullarini joriy qilish kerakligini, jumladan "virtual" laboratoriyalar tashkil qilish kerak.
Bugungi kunda virtual laboratoriyalarni yaratishning bir necha usullari mavjud bo’lib, ular qo’yidagilar:

• 
  Vizual dasturlash tillari yordamida;
  
• 
  Boshqa (skript) dasturlash imkoniyati bo’lgan amaliy dasturlar yordamida (ikki o’lchamli Macromedia Flash va uch o’lchamli 3D Studio MAX, AliasWaveFront Maya);
  
• 
  LabView, Multisim va shunga o’xshash maxsus kompyuter va laboratoriya qurilmalarini bog’lovchi dasturlar yordamida.
  

Virtual laboratoriya ishlari yordamida laboratoriya mashg’ulotlarini olib borish tartibi real laboratoriya mashg’ulotlarinikidan bir oz farq qiladi. Bu farq laboratoriya ishlarining virtualligi, kopyuterdan foydalnish kerakligi, ko’p marta takrorlanish imkoniyati borligi, bir mashg’ulot davomida bir emas bir nechta
ishlarni bajarishga bemalol vaqt etishi bilan belgilanadi. Ushbu virual laboratoriya ishlari majmuasi quydagi ishlarni o’z ichiga oladi.
Laboratoriya ishi 1 - Yarimo’tkazgichli diod, stabilitron va tristor Laboratoriya ishi 2 – Bir fazali yarim o’tkazgichli to’g’irlagichlar Laboratoriya ishi 3 – Bipoliyar va maydonli tranzistorlar Laboratoriya ishi 4 – Tranzistorli kuchaytirgichlar
Laboratoriya ishi 5 – Operatsion kuchaytirgich asosida elektron qurilmalar Laboratoriya ishi 6 – Kuchlanishning analog komparatorlari
Laboratoriya ishi 7 – Multivibratorlar
Laboratoriya ishi 8 – Mantiqiy elementlar va sxemalar Laboratoriya ishi 9 – Kod o’zgartirgichlar Laboratoriya ishi 10 – Raqamli komparator Laboratoriya ishi 11 – Triggerlar
Laboratoriya ishi 12 – Registorlar Laboratoriya ishi 13 – Hisoblagichlar
Laboratoriya ishi 14 – Raqamlianalog o’zgartgich Laboratoriya ishi 15 – Analog-raqamli o’zgartgich Laboratoriya ishi 16 – Otik asboblar va qurilmalar

Ushbu laboratoriya ishlarining har biri quydagicha ketma-ketlikda tuzilgan:

• 
  ISHDAN MAQSAD
  
• 
  NAZARIY KO’RSATMALAR VA XISOBLASH FORMULALARI
  
• 
  O’QUV TOPSHIRIQLAR VA ULARNI BAJARISH BO’YICHA METO- DIK KO’RSATMALAR
  
• 
  TAJRIBA SXEMASINING TASVIRI
  
• 
  XISOBOT TARKIBI
  

Laboratoriya ishlarini bajarish uchun foydalanuvchilar nazariy qism bo’limidan mavzuga oid bimlarini oshirishadi va o’quv topshiriqlar bo’imida berilgan topshiriqlarni bajarish orqali olgan bilimlarini mustaxkamlashadi.
Misol tariqasida 7-laboratoriya ishini, ya’ni Multivibratorlarni o’rganish laboratoriya ishini tarkibini ko’rib chiqamiz: