Давлат органлари қарорлари, мансабДор шахсларнинг ҳаракатлари

V боб. 
суД ҳуЖЖатларини
иЖро қилиш

---

150
Давлат органлари қарорлари, мансабдор шахсларнинг
ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан маъ му рий судларга шикоят қилиш тартиби
бошқа органларнинг, фу қа ролар ўзини ўзи бош қа риш орган ла ри нинг ва 
улар ман саб дор шахсларининг қонун ҳуж жатларига мос келмайдиган 
ҳамда фу қа ролар ёки юридик шахс лар нинг ҳуқуқларини ва қонун билан 
қўриқланадиган манфаатларини бузадиган қарорлари, ҳаракатлари 
(ҳаракатсизлиги) юзасидан низолашиш тўғ ри си да ги ишларни кўришда 
тегишли қа рор ҳа қи қий эмас, ҳаракатлар (ҳаракатсизлик) қонунга хилоф 
деб топилган тақдирда суд ҳуж жатининг ижроси ҳал қилув қарори 
(қарори) асосида амалга оширилади.
Бундай ҳолда суд тегишли органнинг ёки ман саб дор шахс нинг 
зиммасига қуйидаги маж бу ри ятларни юклайди:
қонунга мувофиқ қа рор қабул қилиш ёки муайян ҳа ра кат лар ни 
амалга ошириш ёхуд аризачининг ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний 
манфаатларининг бузилишларини бошқача усулда бартараф этиш;
йўл қўйилган бузилишларни бартараф этиш ва ҳал қилув қарорининг 
ижроси тўғ ри си да судга ва аризачига, агар суд то мо ни дан бошқача 
муддат бел ги лан ма ган бўлса, суднинг ҳал қилув қарори қонуний кучга 
кирган кундан эътиборан бир ой ичида хабар қилиш.
Тегишли орган ёки ман саб дор шахс то мо ни дан ушбу маж бу ри ятлар 
бажарилган тақдирда ҳал қилув қарори ижро этилган ҳи соб ла на ди.
Маъмурий органлар ва фу қа роларнинг ўзини ўзи бош қа риш орган-
ла ри нинг ҳуж жат ла ри ни (бутунлай ёки қисман) ҳа қи қий эмас, улар ман-
саб дор шахсларининг ҳаракатларини (ҳа ра кат сиз ли ги ни) қонунга хилоф 
деб топиш тўғ ри си да ги ҳал қилув қарорлари юзасидан ижро варақаси 
берилмаса-да, зарарлар ундирилган тақдирда, ушбу зарарларни ҳамда 
ишни кўриш билан боғлиқ суд харажатларини (почта харажатлари, 
экспертизани ўтказиш харажатлари, суд мажлисини ви део кон фе-
ренц ало қа режимида ўтказиш билан боғлиқ харажатлар ва бошқа 
харажатларни) ундириш тўғ ри си да ги ижро варақаси суд ҳуж жати 
қонуний кучга киргандан сўнг берилади.
Суд ҳуж жатининг ижроси унда белгиланган муддатларда бажарил-
маган тақдирда, аризачи тегишли ман саб дор шахс ни суд ҳуж жати 
ижросини таъминламаганлик учун қонун ҳуж жат ла ри да белгиланган 
жавбогарликка тортиш мазмунидаги ариза билан судга мурожаат 
қилиши мумкин. Хусусан Қонуннинг 5-моддасида ижро этилиши лозим 
бўлган ҳуж жатлар кўрсатилган бўлиб, унга кўра суд ҳуж жатлари биринчи 
навбатда ижро этилиши лозим бўлган ҳуж жатлар қаторига киради.
Ушбу Қонуннинг 9-моддасидага кўра ундирувчи ва қарздор ижро иши 
юритишдаги тарафлар ҳи соб ла на ди. 

---

151
V БОБ
Ижро ҳуж жати кимнинг фойдасига ёки манфаатларини кўзлаб 
берилган бўлса, ўша шахс ундирувчи ҳи соб ла на ди.
Ижро ҳуж жатида назарда тутилган пул маблағлари ёки бошқа мол-
мулкни ундирувчига бериш ёхуд муайян ҳа ра кат лар ни амалга ошириш 
ёки уларни амалга оширишдан ўзини тийиш маж бу ри яти зиммасига 
юклатилган шахс қарздор ҳи соб ла на ди. 
Ўз бе кис тон Рес пуб ли каси Маъмурий жавобгарлик тўғ ри си да ги 
кодексининг 1981–мод да си га мувофиқ қарздорнинг ижро ҳуж жатини 
унинг ихтиёрий равишда ижро этилиши учун белгиланган муддатда 
узрсиз сабабларга кўра ижро этмаслиги ёки унинг зиммасига муайян ҳа-
ра кат лар ни содир этиш ёхуд уларни содир этишдан ўзини тийиш маж-
бу ри ятини юкловчи ижро ҳуж жатини узрсиз сабабларга кўра давлат 
ижрочиси белгилаган муддатда ижро этилмаслиги, фу қа роларга энг кам 
иш ҳақининг беш бараваридан ўн бараваригача, ман саб дор шахсларга 
эса – ўн бараваридан ўн беш бараваригача миқдорда жарима солишга 
сабаб бўлади.
Идоравий норматив-ҳуқуқий ҳуж жат ёки давлат органининг фу-
қа роларнинг ҳамда юридик шахс лар нинг ҳуқуқлари, эркинликлари 
ва қонуний манфаатларини бузадиган қарорлари ҳа қи қий эмас деб 
топилганда улар вужудга келтирган ҳуқуқий оқибатларини йўқотади. 
Суднинг идоравий норматив-ҳуқуқий ҳуж жатни ҳа қи қий эмас деб 
топиш тўғ ри си да ги ҳал қилув қарори у қабул қилинган пайтдан эъти-
боран қонуний кучга киради ва шу пайтдан бошлаб ушбу ҳуж жат қўлла-
нил майди. Суд ҳуж жатининг ижроси норматив-ҳуқуқий ҳуж жат уни қа бул 
қилган орган то мо ни дан нисбатан юқори юридик кучга эга бўлган қонун 
ҳуж жатига мувофиқлаштирилиши билан таъминланган ҳи соб ла на ди.
Суднинг давлат органини фу қа ролар ҳамда юридик шахслар ҳуқуқ-
лари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини бузадиган қарорларини 
ҳа қи қий эмас деб топиш тўғ ри си да ги ҳал қилув қарори эса у қабул 
қилинган кундан 20 кундан кейин кучга киради. 
Нотариуснинг нотариал ҳаракатларини амалга ошириш бўйича ҳа-
ра катлари ёки ҳаракатсизлиги суднинг қарори билан ғайриқонуний 
деб топилганда нотариус то мо ни дан тасдиқланган битимлар тасдиқ-
ланмаган ҳи соб ла на ди, агар нотариус нотариал ҳаракатни амалга 
оширишни рад қилган бўлса, унга муайян ҳа ра кат лар ни амалга ошириш 
маж бу ри яти юклатилади.
Фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзишни рўйхатга олиш рад 
этилганлиги ноқонуний деб топилганда суд ушбу орган зиммасига фу-

---

152
Давлат органлари қарорлари, мансабдор шахсларнинг
ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан маъ му рий судларга шикоят қилиш тартиби
қа ролик ҳолати далолатномаларни ёзишни рўйхатга олишни юклайди. 
Бунда далолатномани ёзишни орган бирламчи тақдим этилган ҳуж жатлар 
асосида, бошқа ҳуж жатларни талаб қилмасдан рўйхатга олиши керак.
Сайлов комиссиясининг ҳатти-ҳаракатлари суднинг ҳал қилув қарори 
билан ғайриқонуний ёки сайлов комиссиясининг қарори ҳа қи қий эмас 
деб топилган тақдирда, сайлов натижалари бекор бўлади ҳамда қонунда 
белгиланган муддатларда қайта сайлов ўтказилади. 
Қонун ҳуж жатлари билан мулк ҳуқуқи ёки бошқа ашёвий ҳуқуқлар 
давлат рўйхатидан ўтказилиши белгиланган ва давлат рўйхатидан 
ўтказил гандан кейин мулкка бўлган ҳуқуқлар вужудга келади. Шунинг-
дек юридик шахсларни тузилиши, тугатилиши ҳамда қайта ташкил 
қи ли ни ши ёки таъсис ҳуж жатларига ўзгартириш киритилиши давлат 
рўй хатидан ўтгандан кейин ҳа қи қий ҳи соб ла на ди. Уларнинг давлат рўй-
ха тидан ўтказилиши қонун ҳуж жат ла ри да белгиланган органлар то мо ни-
дан амалга оширилади.