Давлат органлари қарорлари, мансабДор шахсларнинг ҳаракатлари

аризани (шикоятни) қайтаришга асос бўладиган ҳолатлар:
аризанинг (шикоятнинг) 
МСИЮтКнинг 128-моддасида 
белгиланган шакли ва мазмунига 
риоя қилинмаганлиги
ариза (шикоят) имзоланмаган 
бўлса ёки уни имзолаш ҳуқуқига 
эга бўлмаган шахс ёхуд мансаб 
мавқеи ёки фамилияси, исм-
шарифининг бош ҳарфлари 
кўрсатилмаган шахс то мо ни дан 
имзоланганлиги
давлат божи ва почта харажат-
лари белгиланган тартибда 
ҳамда миқдорда тўланганлигини 
тасдиқловчи ҳуж жатлар тақдим 
этилмаган бўлса, давлат божи 
тўлашни кечиктириш, бўлиб-бўлиб 
тўлаш мумкинлиги қонунда назарда 
тутилган ҳолларда эса бу ҳақда 
илтимоснома мавжуд бўлмаса ёхуд 
илтимоснома рад этилганлиги
ўзаро боғлиқ бўлган бир нечта 
талаб бирлаштирилган бўлиб, 
уларнинг айримлари маъ му рий 
судга, бошқалари эса фу қа-
ролик ишлари бўйича судга ёки 
иқтисодий судга тааллуқлилиги
иш мазкур суднинг судловига 
тегишли бўлмаганлиги
жавобгар ва учинчи шахсларга 
аризанинг (шикоятнинг) ва унга 
илова қилинган ҳуж жатларнинг 
кўчирма нусхалари юбо рил ган-
ли ги ни тасдиқловчи далиллар 
тақдим этилмаганлиги
битта аризада (шикоятда) 
бир ёки бир нечта жавобгарга 
нисбатан ўзаро боғланмаган бир 
нечта талаб бирлаштирилганлиги
аризани (шикоятни) иш юритишга 
қабул қилиш тўғ ри си да ажрим 
чиқарилгунига қадар аризани 
(шикоятни) қайтариб олиш тўғ-
ри си да аризачидан ариза келиб 
тушганлиги.

---

38
Давлат органлари қарорлари, мансабдор шахсларнинг
ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан маъ му рий судларга шикоят қилиш тартиби
Ариза (шикоят)ни судга топшириш, бу ҳар доим ҳам суд уни кўриб 
чиқишга мажбур деганини англатмайди. Агар судга мурожаат қилишда 
қатъий белгиланган процессуал қоидаларга риоя қилинмаса, ариза 
(шикоят) қайтарилиши мумкин. Ариза (шикоят) қайтарилган бўлиб, ари-
зачи, агарунинг аризаси судда кўрилишини истаса, у йўл қўйилган камчи-
ликларни бартараф этиши зарур. 
Судья ариза (шикоят)ни иш юритишга қабул қилиш жараёнида ариза 
(шикоят)ни қайтаришга асослар бор ёки йўқлигини текшириши лозим. 
Маъмурий судда ариза (шикоят)ни қайтариш асослари МСИЮтКнинг 
134-моддасида кўрсатилган. Унда саккизта асос кўрсатилган бўлиб, 
шулардан лоқал биттаси мавжуд бўлган тақдирда ҳам ариза (шикоят) 
қай та ри ла ди. 
Ўз бе кис тон Рес пуб ли каси Олий суди Пленумининг 2018 йил 19 
май да ги “Маъмурий ишларни кўришда биринчи инстанция суди то-
мо ни дан процессуал қонун нормаларини қўллашнинг айрим ма са-
ла ла ри тўғ ри си да”ги 15-сонли қарорининг 10-бандига кўра МСИЮтК 
134-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган аризани (шикоят-
ни) қайтариш асос лари рўйхати кенгайтирилган тарзда талқин этилиши-
га йўл қўйилмайди.
Агар ариза (шикоят) иш юритишга қабул қилинганидан кейин уни 
МСИЮтК 134-моддаси биринчи қисмининг 3 ва 4-бандлари бўйича 
қайтариш учун асослар мавжудлиги аниқланса, суд тегишинча аризани 
(шикоятни) кўрмасдан қолдиради (МСИЮтК 105-моддасининг 2-банди) 
ёки ишни бошқа маъ му рий судга ўтказиш тўғ ри си да ажрим чиқаради 
(МСИЮтК 34-моддаси иккинчи қисмининг 1-банди).
Аризани (шикоятни) қайтариш тўғ ри си да судья, у келиб тушган 
пайтдан бошлаб беш кундан кечиктирмаган ҳолда ажрим чиқаради. 
Ажрим устидан ариза (шикоят) берган шахс йигирма кун ичида апелля-
ция, йигирма кундан кейин кассация шикояти (прокурор протест кел-
тириш) бериши мумкин.