«Давлат молиясини бошқари” фанидан”Бюджетдан ташқари Республика мақсадли китоб жамғармасининг даромадлари ва харажатлар» мавзуси буйича топшириқлар

2012-2018-yillarda Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasiga tushumlar dinamikasi, foizda

№	Tushumlar manbalari	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018
1.	Strategik resurslarga belgilanadigan chegara narxdan jahon narxining oshishi natijasida tushadigan tushumlar	49,6	15,7	28,4	0,0	0,0	0,0	0,1
2.	Aktivlarni boshqarishdan tushumlar	4,7	17,3	21,3	46,4	37,6	46,9	48,9
3.	Boshqa tushumlar	45,7	67,0	50,3	53,6	62,4	53,1	51,0
	Jami tushumlar	100	100	100	100	100	100	100

Jamg’arma daromadlari tarkibida strategic resurslarga belgilanadigan chegara narxdan jahon narxining oshishi natijasida tushadigan mablag’larga, ya’ni konyuktura daromadlarining jami daromadlardagi ulushi 2012 yilda 45,7 foizni tashkil etgan bo’lsa, 2018 yilda bu ko’rsatkich 51 foizga teng bo’lgan. 2013 yilda konyuktura daromadi jami daromadlarning 67 foizini tashkil etgan. Bundan xulosa qilishimiz mumkinki, Jamg’arma daromadlarining konyuktura daromadlariga bog’liqlik darajasi yuqori. Bu esa Jamg’arma daromadlarining moliyaviy barqarorligi ta’minlanmasligi riskini oshiradi.

Jahon tajribasida rivojlangan suveren fondlarning asosiy daromadlarini aktivlarni boshqarishdan olingan daromadlari tashkil etadi. Bizda aktivlarni boshqarishdan olingan daromadlar so’nggi yillarda oshganligi holda, Jamg’arma daromadlarining 48,9 foizini tashkil etganligini ko’rishimiz mumkin.

Jahonda suveren investitsiya fondlari aktivlarining dinamikasi, trln. AQSH dollarida

2008 yilning dekabr oyida suveren investitsiya fondlari aktivlari 3,07 trln. AQSH dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 2018 yilning mart oyida 2 martadan ziyod

o‘sib, 7,45 trln. AQSH dollarini tashkil etdi. Bu esa, ushbu fondlarning
rivojlanish sur’atlari jadal ravishda bo‘layotganligidan dalolat berib turibdi

Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi jami xarajatlari tarkibida davlat investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarini moliyalashtirish xarajatlari dinamikasi

Jadval ma’lumotlaridan ham ko’rish mumkinki, Jamg’arma xarajatlari tarkibida asosiy ulushni davlat investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarini moliyalashtirish uchun xarajatlar tashkil etadi. Ushbu xarajatlar yillar davomida jami xarajatlar tarkibida 57,5% dan 99,9% ga qadar o’zgargan. 2018 yilgi Jamg’arma xarajatlarining deyarli 100 foizi davlat investitsiya dasturiga kiritilgan investitsiya loyihalarini moliyalashtirish uchun xarajatlarga yo’naltirilgan.

O‘zbekiston Respublikasi tijorat banklari ustav kapitalida Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi salmog‘i, 01.10.2018 holatiga

Yuqoridagi jadvaldan ko‘rishimiz mumkinki, tijorat banklarida Tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasining ulushi yuqori salmoqqa ega hisoblanadi. Bu esa tijorat banklari ustav kapitalida davlat ulushini oshishiga olib kelgan. Ushbu holat tijorat banklari o‘rtasida sog‘lom raqobat muhitining rivojlanishiga to‘siq bo‘lmoqda.

Xulosa va takliflar:

Jamg‘arma moliyaviy mablag‘laridan foydalanishning samaradorligini oshirish va aniq manzilliligini ta’minlash maqsadida jamg‘armaning moliyaviy mablag‘lari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni ochiq e’lon qilib borish zarur. Natijada jamg’arma faoliyatining ochiqligi va shaffofligini ta’minlash asnosida mamlakatimiz iqtisodiy salohiyati va investitsion jozibadorligini to’laqonli namoyish etishga omkoniyat yaraladi.