Davlat geodezik tayanch tarmoqlari

Geodezik tarmoqlarni zichlash
Asosiy geodezik tarmoqlarning punktlari yirik masshtabli s’yomkalarga tayanch nuqta bo‘lib xizmat qiladi. Lekin bu tayanch nuqtalar bir-biridan kamida 6 — 7 km masofada bo‘lganligi uchun s’yomka ishlarini to‘la ta’min etolmaydi. SHunga ko‘ra, topografik s’yomka ishlarini tayanch punktlar bilan mukammal ta’minlash maqsadida, asosiy tayanch punktlar orasida bir-biridan uzoq bo‘lmagan qo‘shimcha punktlar o‘rnatiladi, bu ish geodezik tarmoqlarni zichlash (kupaytirish) deyiladi. Instruksiyaga ko‘ra, punktlar quyidagi zichlikda joylashadi:
a) masshtabi 1:25000— 1:10000 bo‘lgan s’yomkalarda 50—60 km joyda triangulyasiyaning bir punkti va bir reper (marka);
b) masshtabi 1:5000 bo‘lgan s’yomkalarda 20 — 30 km joyda bir triangulyasiya punkti va bir reper (marka);
v) masshtabi 1:2000 va undan yirik bo‘lgan s’yomkalarda 5—15 km joyda bir triangulyasiya punkti va bir reper (marka) bo‘lishi kerak.
Joyda davlat geodezik punktlarining bunday kam joylashuvi yirik masshtabdagi s’yomkani aniq olib borish uchun etarli bo‘lmaganidan, joyda tayanch punktlarni kupaytirish, ya’ni zichlash kerak bo‘ladi. Buning uchun davlat geodezik tarmoqlariga suyanib, qo‘shimcha punktlar o‘rnatiladiki, ular zichlash punktlari tarmog‘i deyiladi.

1.6- shakl. 1 va 2 razryad triangulyasiya sxemasi:
1 — bosh geodezik punkt; 2—triangulyasiya tomoni; 3 — aniqlanadigan punkt; 4— bazis; 5 — triangulyasiyaning ikki tomonlama qaralgan tomoni, 6 — bir tomonlama qaralgan tomonlar; 7 — kestirma usul bilan topilgan punktlar.
Zichlash tarmoqlari punktlarining zichligi (ko‘pligi) joy tuzilishiga, topografik s’yomka usuli va masshtabi, relefning kesim balandligi kabi xollarga bog‘liq. S’yomka masshtabiga qaramay, bir trapetsiyada (planshetda) o‘rtacha 20 dan 40 tagacha s’yomka qilish punkti bo‘lishi kerak. S’yomka punktlari ham joyda mustahkam o‘rnatiladi, keyin ularning koordinatalari va balandligi aniqlanadi.