Давлат божхона хизмати органларига

М ЕРКУРИЙ Қадимги Юнон ва Рим антик давр афсоналарига кщра Худолар ва одамлар ҳукмдори Зевснинг ўғли Меркурий (Гермес) (лотинча Mercurius, mercatus сўзидан – “савдо”, юнонча Hermes, herma сўзидан – “устун”) йўл, йўлoвчилaр, сaвдoгaрлaр вa сaвдo ҳoмийси ҳисобланган. Тошдан ясалган устунлар йўлларга, кириш жойларига ва дарвозаларга ўрнатилиб, унга ҳимоячи сифатида сиғинилган.
Меркурийга акаси, нур ва илҳом худоси Аполлон ёнғоқ новдасидан ясалган сеҳрли таёқчани совға қилган. Меркурий совғанинг сеҳрини синаш учун уришаётган икки илон ичига таёқчани ташлаганида илонлар уришишдан тўхтаб, таёқчага ўралиб олишган. Таёқча сеҳри ер ости худоси Аиднинг қанотли дубулғасидан олинган қанотлар билан ҳимоя қилинган. Дубулға соҳиби кўринмаслик қудратига эга бўлган.


ЎЗБЕКИСТОННИНГ МИЛЛИЙ БОЖХОНА ТИЗИМИ ТАРИХИ
Буюк Ипак Йўли Ўзбекистон ҳудуди орқали ўтганлиги боис, бож, ўлпон ва бошқа йиғимлар чегара ҳудудларида қадимдан ундирилган.
Мовароуннаҳр даврида Афғонистон билан чегарада "Тавқа қалъаси", Чор Россияси ҳукмронлиги даврида "Патта Гиссарская" божхонаси фаолият олиб борган.
Советлар даврида, 1959 йил 14 апрелда Термез божхонаси ташкил этилган. Кейинчалик Тошкент аэропортига хизмат кўрсатувчи Тошкент божхонаси ҳам ташкил этилган.
1988 йилнинг октябрида Ўзбекистон божхонаси ташкил этилган.
1991 йилнинг 25 октябрида Божхона комитети ташкил этилган. 1992 йил 10 августида Божхона комитети ва ИИВ ҳузуридаги товар-моддий бойликлар олиб чиқиб кетилиши устидан назорат қилувчи Давлат Инспекциясининг Бош бошқармаси негизида Давлат божхона қўмитаси тузилган ва унга ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган мақоми берилган.
Хорижий тажрибадан келиб чиққан ҳолда, ташқи иқтисодий фаолият либераллаштирилиши муносабати билан 1994 йил 18 январда Давлат божхона қўмитаси тугатилиб, Давлат солиқ қўмитаси негизида Бош божхона бошқармаси тузилган.
Давлат чегараларини янада мустаҳкамлаш, маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни ҳимоялаш зарурати туғилганлиги боис, 1997 йил 8 июлда Давлат божхона қўмитаси қайта ташкил этилган ва унинг ҳуқуқни муҳофаза қилувчи мақоми қайта тикланган.