Давлат архитектура ва қурилиш қумитаси бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети

Вертикал режалаштириш чизмаси.

1. 
   Лойиҳа қизил белгиси
   
2. 
   Табиий қора белгиси
   
3. 
   Лойиҳавий бўйлама қиялик
   
4. 
   Масофа
   
5. 
   Ишчи белгиси
   
6. 
   Сувнинг оқим йўналиши
   

Вертикал режалаштириш чизмаси асосан 2 босқич жараёнида бажарилади. Биринчи босқич жараёнида жойнинг ер юза тузилишини геологик материалларни ҳамда инженерлик текшириш ишлари материалларини яхшилаб ўрганиб чиқади. Шаҳар ҳудудидаги ёмғир сувларини ташқарига юрадиган магистрал йўлларини ва темир йўл йўналишини аниқлайди.
Шундай қилиб, бошланғич биринчи босқичда бош режа лойиҳасини ишлаш учун вертикал режалаштириш чизмасига оптимал, яхши вариантини танлаб олиб иккинчи босқичга ўтади. Бу босқич асосий босқич бўлиб, охирги якунловчи вертикал режалаштириш чизмаси ишланади.


Қизил горизонталлар лойиҳа усули
Микрорайон, маҳалла, шаҳар майдонлари ҳиёбонларини, скверларини ва бошқа кичик майдонларини қизил горизонталлар лойиҳа усулида вертикал режалаштирилади.
Микрорайон ва маҳаллаларни вертикал режалаштирилганда асосий шартларидан бири табиий ернинг юза тузилишини ҳар тарафлама сақлаб қолишдир, агар у ер қурилиш ва ободонлаштириш талабига тўлиқ жавоб берса. Бунда ернинг тупроқ қатламини сақлаб қоламиз ва бу ер шу жойни кўкаламзорлаштиришда катта рол ўйнайди.
Бундан ташқари вертикал режалаштиришда кам ҳажмда тупроқ иши бажарилади ва яхши иқтисодий томондан фойдалидир. Йўлакларнинг кесишган жойида, боши берк йўлакларнинг охирги тугаган нуқтасида, бўйлама қиялик ўзгарган жойда, ҳамма йўлакларнинг шаҳар кўчалари билан туташган жойида, яъни қизил чизиқ билан бирлашган жойида ва шаҳар кўчаларининг ёнидаги ариқ олдида лойиҳа белгилари аниқланади.
Эни 5,5 м ва ундан кўп бўлган йўлаклар кўндаланг кесими икки ёқли қияликда бўлиши мумкин ёки ёмғир сувининг оқиш йўналишига ҳамда лойиҳаланаётган ер юзининг тузилишига қараб уй томонга ёки уйдан қарама-қарши томонга қараб бир ёқли қияликда бўлиши мумкин.
Микрорайонларда йўл четидаги тошнинг баландлиги 8÷20 смгача қабул қилади, ҳисоб учун ҳар сафар 15 см қабул қилинади.
Қизил горизонталлар қуйидаги оралиқда лойиҳаланади. h=0,10; 0,20; 0,25; 0,50 м горизонталлар қадами дейилади. Вертикал режалаштириш лойиҳаси авваламбор кўчаларнинг ҳамма қисмлари ишланиб бўлингандан кейин микрорайон ҳудудидаги йўлаклар ишланади, яъни катта кўчаларга боғланган ҳолда, ундан кейин уйлар, майдончалар, йўлакларга боғланган ҳолда ишланади.
Кўчаларда қизил горизонталларни чизиш, кўчаларнинг бўйлама ва кўндаланг қиялигига боғлиқ. Чорраҳалардаги қизил белгилар ва кўчанинг бўйлама қиялиги вертикал режалаштириш чизмасидан қабул қилинади ва кўчаларнинг кўндаланг қиялиги уларнинг вазифасига боғлиқ бўлиб, қуйидаги жадвалдан қабул қилинади.