Датчиклар

Индукцион босим ўлчаш датчикларини ишлаш принципи айланма(Фуко) токларини қайд қилишга асосланган. Датчикни сезувчи элементи иккита индуктив ғалтак орасига металлл пластинка қўйиш билан ташкил этилган. Бирламчи индуктив ғалтакда ўзгарувчан ток ўтказилса, иккинчи ғалтакда индукцион ток ҳосил бўлади.


1.41.Расм. Резонанс босим ўлчаш датчиги ўрнатилиш схемаси


Индукцион босим ўлчаш датчикларини ишлаш принципи айланма(Фуко) токларини қайд қилишга асосланган. Датчикни сезувчи элементи иккита индуктив ғалтак орасига металлл пластинка қўйиш билан ташкил этилган. Бирламчи индуктив ғалтакда ўзгарувчан ток ўтказилса, иккинчи ғалтакда индукцион ток ҳосил бўлади. Ғалтаклар орасидаги металлл экранни сурилиши системани индуктивлигини ўзгартиради. Системани индуктивлигини ўзгариши металлл пластинкага қўйилаётган босим кучига пропорционал.
Ионизацион датчиклар атмосфера босимидан жуда кичик бўлган босимларни ( 10^-1 – 10 ^-8 Па) учун қўлланилади. Бу датчикларни ишлаш принципи электрон лампаларни ишлаш принцимига ўхшаган. Агар лампада босим ҳосил қилувчи зарралар сони кўп бўлса, катод билан анод ўртасидаги зарядли зарачалар ҳаракатига тўсқинлик пайдо бўлади. Босим кичрайиши билан бу тўсқинлик камайиб боради.

1.42. Расм. Ионизацион босим ўлчаш датчиги схемаси. 1- катод,
2- сеткали куринишидаги анод, 3- цилиндр кўринишидаги коллектор.

Ионизацион ва сиғимли датчикларда чиқиш сигнали босимга логарифимик шкала бўйича боғлиқ. Яъни боғланиш чизиқли эмас. Бу ҳолат ўлчаш тизимида ноқулайликлар туғдиради.
Иссиқлик манометрлари 10 – 10⁴ Па босимларни ўлчаш учун қўлланилади.
Қуйидаги 1.43-расмда иссиқлик манометрларидан бирининг схемаси келтирилган.
Бу иссиқлик манометрларида R₄ қаршиликни вольфрам материалидан тайёрланиб, 200 ⁰ С доимий ҳароратгача ток билан қиздирилади. Идишдаги босимни ўзгариши вольфрамни иссиқлик узатишини ўзгаришига олиб келиб, уни қаршилигини ўзгартиради. Бу ўзгариш қаршиликлар кўпригини балансини кўрсатиб турувчи мВ да акс этади.
А на шу схемадан фойдаланиб, унинг маоделини MATLAB пакетида яратишга ҳаракат қиламиз. Бу модел ёрдамида иссиқлик босим ўлчаш датчигининг барча ишлаш режимларини, график ҳарактеристикаларини, вольт-ампер ҳарактеристикаларини, частота ҳарактеристикаларини ва ҳаказоларни кўриш мумкин.