Datchiklar tuzilishi ishlatilishi

DATCHIKLAR TUZILISHI ISHLATILISHI
Reja:
1. Datchiklar haqida umumiy ma’lumotlar
2. Datchiklarni turlari
3. Bevosita o‘zgartiradigan datchiklar

Har xil texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda ularning ko‘rsatkichlari haqida ma’lumot olish zarur hisoblanadi. Bu maqsadda birlamchi o‘zgartirgichlar (yoki datchiklar) keng qo‘llaniladi.

Datchik deb nazorat qilinayotgan yoki rostlanayotgan kattalikni kerakli yoki avtomatika tizimining keyingi elementlarida qo‘llash uchun qulay qiymatga o‘zgartiradigan vositaga aytiladi.
Datchiklarning aniq va ishonchli ishi, butun tizim ishini tegishli asosiy ko‘rsatkichlarini belgilab beradi. Datchiklar yuqori ta'sirchanlik (sezgirlik) va aniqlikka, uzoq xizmat muddati va ishda beshikastlikka, kichik o‘lcham va og‘irlikka, hamda past narxga ega bo‘lishlari kerak.
Mikroprotsessorlardan foydalanish inson faoliyatining turli sohalarida qo'llanilishini topadigan juda murakkab asboblarni yaratishga imkon beradi. Mikroprotsessorlar raqamli hisoblanadi
ikkilik kodlar bilan ishlaydigan qurilmalar. Deyarli har qanday elektr signali ikkilik kodlar sifatida ifodalanishi mumkin. Biroq, biz ko'pchilik qurilmalar raqamli bo'lmagan analog dunyoda yashayapmiz.
Atrofimizdagi dunyoning signallari har doim ham mavjud emas
elektr. Murakkab aqlli raqamli qilish
tizimlar tashqi dunyodan ma'lumotni idrok etishi mumkin edi, turli jismoniy miqdorlarni elektr signallariga aylantiradigan interfeys qurilmalari kerak. Bunday interfeys qurilmalar sensorlardir.
Sensor tashqi ta'sirlarni sezuvchi qurilma va elektr signallarini o'zgartirish orqali ularga reaksiya. Tashqi tomondan ta'sir deganda ob'ektning, uning miqdoriy xarakteristikasi tushuniladi idrok etilishi va o'zgartirilishi kerak bo'lgan xususiyat yoki sifat elektr signaliga aylanadi. Datchiklarning maqsadi jismoniy miqdorni (elektr yoki ko'pincha elektr bo'lmagan) elektr signaliga aylantirishdan iborat bo'lib, uni yanada kuchaytirilishi mumkin, elektron qurilmalar yordamida va/yoki uzatish liniyalari orqali uzatiladi. Sensorlarning chiqish signallari kuchlanish, oqim yoki zaryad bo'lishi mumkin, amplituda, chastota, faza yoki kabi xususiyatlar bilan tavsiflanadi raqamli kod.
Signalni tavsiflovchi xususiyatlar to'plamiga chiqish signalining formati deyiladi. Har bir sensor kirish parametrlari (har qanday jismoniy tabiat) va chiqish parametrlari to'plami bilan tavsiflanadi.
Barcha sensorlarni to'g'ridan-to'g'ri ishlaydigan va kompozit sensorlarga bo'lish mumkin. To'g'ridan-to'g'ri sensorlar tashqi ta'sirlarni o'zgartiradi
tegishli jismoniy hodisa (masalan, fotoelektrik effekt) yordamida to'g'ridan-to'g'ri elektr signaliga.
Kompozit holda datchiklar, o'tkazgandan so'ng elektr chiqish signali olinadi energiyaning bir turdan ikkinchisiga va nihoyat, bir nechta o'zgarishi
elektr. O'lchov tizimlarining bir qismi sifatida sensorlar bo'lishi mumkin
tashqi va o'rnatilgan. Tashqari tashqi ta'sirlarga javob beradi va tizimni atrof-muhitdagi o'zgarishlar haqida xabardor qiladi.
O'rnatilgan o'lchovning ishlashini nazorat qiladi
to'g'ri ishlashini ta'minlash uchun zarur bo'lgan tizimlar
tizimning barcha ichki qurilmalari.
Sensorlarni tasniflash tizimlari tasniflash maqsadiga qarab juda xilma-xil bo'lishi mumkin. Masalan, bitta eng keng tarqalgan - sensorlar faol va passiv bo'linishi mumkin. Faol sensorlar bo'lishi kerak tashqi quvvat manbasidan elektr qo'zg'alish signali (masalan, o'z qarshiligini o'zgartiradigan rezistiv deformatsiya o'lchagich deformatsiya miqdoriga qarab). Ushbu sensorlar ham deyiladi parametrik. Passiv sensorlar qo'shimcha talab qilmaydi energiya manbai va tashqi ta'sir yoki uning o'zgarishiga javoban Bunday sensorning chiqishida elektr signali paydo bo'ladi (fotodiod, Misol uchun).
Malumot nuqtasini tanlashga qarab, sensorlar mutlaq va nisbiy bo'linishi mumkin. Mutlaq kodlovchi aniqlaydi dan mustaqil mutlaq fizik birliklarda tashqi signal o'lchash shartlari. Har birida nisbatan sensorning chiqish signali o'lchov shartlarga qarab turli yo'llar bilan talqin qilinishi mumkin o'lchovlar. Masalan, termistor mutlaq sensordir, chunki uning elektr qarshiligi mutlaq haroratga bevosita bog'liq, termojuft esa nisbiydir. Sensor, chunki uning chiqishidagi kuchlanish gradientga bog'liq harorat, va uning mutlaq qiymati emas. Sensor tasnifi
boshqa asoslarda ham amalga oshirilishi mumkin. Masalan, ularning xususiyatlariga ko'ra, ular ishlab chiqarilgan materiallar, aniqlash orqali ta'sir energiyasini elektr signaliga aylantirish mexanizmlari, qo'llanilishi sohalari, tashqi ta'sir turlari va boshqalar.