Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Urganch filiali dasturiy injiniring kafedrasi dotsenti
Lektor: Allamov Oybek
E-mail: oybek.allamov@gmail.com Telefon: +998 93 758-84-87
Dasturlashga kirish, dasturlasning asosiy tushunchalari Ma’ruza 1
Dasturlash nima?
Kompyuter o’zi ma’lumotlarni(sonlar, rasmlar, so’zlar) saqlaydigan mashina bo’lib qurilmalar bilan bog’lanadi(monitor, ovoz tizimi, printer va ..) va dasturlarni bajaradi.
Dasturlash nima?
Kompyuter dasturi deb kompyuter yordamida biror bir masalani yoki ishni to’liq bajarish uchun kompyuterga berilishi kerak bo’lgan buyruqlar ketmaketligini aytish mumkin.
Dasturlash nima?
Kompyuterning fizik qurilmalari umumiy nom hardware(Qurilmaviy ta’minot) deb yuritiladi
Dasturlash nima?
Kompyuter dasturlarini loyihalash va shu loyihani amalga oshirish jarayoni dasturlash deb ataladi. Mazkur kursda biz qanday qilib kompyuter biror ir ishni dastur yordamida bajarilishini o’rganamiz.
Dasturlash jarayonini tushunish uchun kompyuetrni qurilmalardan qanday qilib qurilish jarayonini tushinishingiz zarur. Misol uchun personal kompyuterni qurilish jarayonini ko’rib chiqamiz.
Kompyuter anatomiyasi
Dasturlash jarayonini tushunish uchun kompyuetrni qurilmalardan qanday qilib qurilish jarayonini tushinishingiz zarur. Misol uchun personal kompyuterni qurilish jarayonini ko’rib chiqamiz.
Kompyuter anatomiyasi
Kompyuterni yuragi bu uning markziy protsessori(Centra Processing Unit) xisoblanadi.u yogan chipdan yoki birnechta kichkina ciplaran iborat bo’ladi.
Kompyuter anatomiyasi
Kompyuter ma’lumot va dasturlarni saqlaydi. Ma’lumotlar saqlanishining 2 xil turi bor. Asosiy xotira va ikkilamchi xotira.
Asosiy xotira xotira chiplaridan yasaladi . U elektr zanjirlardan iborat bo’ladi va elektr toki yordamida ma’lumotlarni saqlaydi. Elektr manbaidan uzilishi bilan undagi ma’lumotlar o’chib ketadi.
Ikkilamchi xotirabu odatda qattiq disk xisiblanadi. U magnit egiluvchan disklardan tashkil topgan xotira bo’lib, ma’lumotlarni doimiy elektr manbasiz ham saqlay oladi.
Kompyuter anatomiyasi
Dasturlar va ma'lumotlar odatda qattiq diskda saqlanadi va qachon dasturi ishga tushirilganda operativ xotiraga yuklanadi. Dastur keyin xotirasida ma'lumotlarni yangilab boradi va qattiq diskka tahrirlanadi.
Kompyuter anatomiyasi
Inson va mashina aloq qilishi uchun periferiya qurilmalarui talab qilinadi. Kompyuter display, kolonka va printer orqali foydalanuvchiga ma’lumot chiqaradi. Bu ma’lumot chiqarish qurilmalari yoki output devices deb xam yuritiladi.
Kompyuter anatomiyasi
Foydalanuvchi kompyuterga ma’lumot kiritishi uchun klaviatura, mikrofon va pointerlardan foydalanishi mumkin. Bular input devices deb ham yuritiladi.
Kompyuter buyruqlarining eng boshlang’ich bosqichi juda soda ko’rinshda. Markaziy protsessor mashina buyruqlarini bajaradi.
Mashina kodi va dasturlash tillari
Buyruqlar ketma – ketligida qanday qilib biz kompyuter bilan aloqani amalga oshiramiz? Eng oddiy usuli kompyuter xotirasiga shu buyruq kodini yozishdir. Lekin bunday uslub bilan ilgari ishlangan. Bunday kodlar bilan ishlash juda murakkab.
Shu sababli kompyuter mutaxasislari odatdagi muammolarni xal qilishdagi kabi buyruqlarga ega yuqori darajali dasturlash tillarini kashf qildilar. Shunday dasturlash tillaridan biri 1980 yilda Brayn Stoustrup tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib C++ deb nomlanadi.
Mashina kodi va dasturlash tillari
Yillar davomida C++ shakllandi va qo’shimcha imkonyatlari oshirildi. 1998 yilda C++ ni standartlashtrish jarayoni yakunlandi va xalqaro standartda e’lon qilindi.
2003 va 2011 yilda bu standartga sezilarli o’zgartirishlar kiritildi va yangilandi. Hozirgi kunda C++ dasturlash tili ma’lumotlar bazasi va operatsion tizimlarni yaratish uchun eng ko’p ishlatiladigan til hisoblanadi. Hozirda ajratilgan tizimlarni dasturlash uchun ham eng asosiy tillardan biri bo’lib qolmoqda.