Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari 1-semestr

Oshkor tip almashtirish 
Ayrim  hollarda  tiplarni almashtirish oshkor tarzda amalga oshiriladi. Quyidagi 
oshkormas tip almashtirish hollarda xatolik yuzaga keladi: 
int ni short ga – ma’lumot yo‘qotilishi mumkin 
int ni uint ga – ma’lumot yo‘qotilishi mumkin 
uint ni int ga – ma’lumot yo‘qotilishi mumkin 
float ni int ga – ma’lumot yo‘qotilishi mumkin 
ixtiyoriy sonli tipni char tipiga - ma’lumot yo‘qotilishi mumkin 
decimal ni boshqa ixtiyoriy sonli tipga – o‘nli tip boshqacha tashkil qilinganligi 
bois, ma’lumot yo‘qotilishi mumkin. 
Bunday hollar uchun oshkor tip almashtirish qo‘llaniladi. Tipik sintaksisi 
quyidagicha: 
qabul_qiluvchi =(qabul_qiluvchi_tipi) ifoda; 
long
 a; 
int
 b; 

---

Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
61 
 
a = 2300; 
b = (
int
)a;  
Biror tip boshqasiga o‘tkazilganda, kompilyator ushbu amalni bajarishi lozim. 
long
 a; 
int
 b; 
a = 2300000000; 
b = (
int
)a; 
Console
.WriteLine(b); 
Mana shu  dastur qismi  bajarilganda ekranda  -1994967296 soni hosil bo‘ladi. 
Demak  bu  yerdan  ko‘rinib  turibdiki  tiplarni  almashtirganda  shu  tip  diapozoniga 
tushadigan qiymatlarni o‘tkazish zarur aks holda xatolik yuz beradi. C# tilida checked 
operatori mavjud bo‘lib, stekning holatini aniqlash mumkin ya’ni xatolik yuz bergani 
to‘g‘risida xabar beradi. 
long
 a; 
int
 b; 
a = 2300000; 
b = 
checked
((
int
)a); 
Tiplarni  almashtirish  xatoliklarni  hosil  qilishi  mumkinligini  inobatga  olib, 
xatoliklarni  qayta  ishlovchi  try...catch  konstruksiyasidan  foydalanish  ham  mumkin. 
Masalan: 
long
 a; 
int
 b; 
a = 2300000000; 
try
 { 
b = 
checked
((
int
)a); 
Console
.WriteLine(b); 
} 
catch
 { 
Console
.WriteLine(
"Tiplarni almashtirganda xatolik yuz 
berdi"
); 
} 
Quyidagi misolda suzuvchi  nuqtali tipni butun son tipiga almashtirilyapti: 
double
 d=10.23; 
int
 i; 
i = (
int
)(d + 2.4); 
 

---

Dasturlash tillari va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari                                                              1-semestr
 
 
62 
 
Keyingi misolda ishorasiz butun son char tipiga o‘tkaziladi: 
ushort
 c = 38; 
char
 sym = (
char
)c; 
Console
.WriteLine(sym); 
Ekranga  ASCII  kodining  38-kodli  &  simvoli  chiqariladi.  Quyidagi  misolda 
decimal qiymat char ga o‘tkazilgan: 
decimal
 x = 105m; 
char
 sim = (
char
) x;  
      
Console
.WriteLine(sim);
// i harfi hosil bo‘ladi 
  char
 s = 
'i'
; 
decimal
 d = (
decimal
) s;  
Console
.WriteLine(d);
// 105 qiymati qaytariladi
 
Agar  hosil  qilingan  natija,  yangi  tipga  o‘tkazilmasa,  tip  almashtirish  baribir 
amalga oshiriladi. Ammo natija kutilayotgan qiymatni qaytarmaydi. Masalan, 
int
 i = -1; 
char
 symbol = (
char
) i; 
 
 
Ushbu  tip  almashtirish  amalga  oshirilmasligi  lozim.  Ammo  natija  sifatida  ? 
simvoli qaytariladi.  
Agar  sonli  tipli  qiymatni  harfiy  tipga  o‘tkazish  lozim  bo‘lsa,  .NET  bibliotekasi 
klasslari  metodlaridan  foydalanish  lozim.  object  klassi  ToString()  metodiga  ega 
bo‘lib, ushbu amalni bajarish mumkin: 
int
 i = 10;  
string
 s = i.ToString(); 
Shuningdek,  harfiy  tipli  qiymatni  sonli  tipga  o‘tkazish  uchun  Parse() 
metodidan foydalaniladi: 
string
 s = 100; 
int
 i = int.Parse(s);  
Console.WriteLine(
i+50);