Дастурлаш асослари фанидан маърузалар матни doc

 
 
Mah
sulot
 
 
DT 
tizimi 
Top-
shi-   
riq 
Tah- 
lil 
“Muammoni 
tushinish”  
  Max-
sus 
reja 
Di-
zayn 
“Qaror uchun 
strategiya ishlash” 
Tas-
nif  
Amal-
ga 
oshish  
“Qarorni 
dasturlash” 
Dastur  
 
Test 
“Qarorni 
testlash"  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

   Spiral model (Prototyping) 
 
 
Forward  Engineering  (kaskad  modeli)  konseptsiyasiga  qaratilgan  spiral  modelida  alohida  fazalar 
qat’iy  ravishda  keskin  tarzda  ketma-ket  keladi.  Shu  tarzda,  masalan,  buyurtmachining  yaratilgan  dasturiy 
ta’minotini o‘zgartirish istagi ko‘pincha bir qancha vaqtdan so‘ng ma’lum bo‘ladi. Aniqlangan belgilar hatto 
sinchiklab  o‘tkazilgan  tahlilda  ham  100%ga  namoyon  bo‘lmaydi  yoki  bo‘lmasa  ishlab  chiqilgan  dastur, 
tadbiq  qilinishida  dasturiy  ta’minot  tomonidan  hisobga  olinishi  kerak  bo‘lgan  yangi  maxsus  bilimlar 
aniqlanadi.  Bunday  o‘zgartirishlarni  belgilab  bo‘lingan  reja  fazasidagi  qat’iy  tamoyil  holatida  amalga 
oshirish juda qiyin, ba’zan esa umuman mumkin emas.   
Shuning  uchun  rejalashning  texnik  topshiriqlar  tuzishdayoq  bajarish  kerak.  Ushbu  texnik  topshiriq 
mazmuni  aniq  ifodalangan  hamda  buyurtmachiga  ham,  buyurtmani  bajaruvchiga  ham  tushunarli  bo‘lishi 
ham  talab  qilinadi.  Bu  o‘rinda  informatikaning  maxsus  bilimlariga  nisbatan  mijoz  tashkilot  va  dasturiy 
ta’minot ishlab chiqaruvchi sifatidagi AKT-firmasi o‘rtasidagi tafovut qanday bartaraf qilinishi kerak, degan 
savol tug‘iladi.  
Prototiplar  yaratish  (Prototyping)  doirasidagi  ushbu  dilemmani  echish  uchun  dasturiy  ta’minotning 
bo‘lg‘usi tizimining qismi singari ishga yaroqli model ishlab chiqiladi. Ekran niqoblarini, dialog oynalarini 
rasmiylashtirish  kabi  ushbu  birinchi  prototip  xossalari  ishlab  chiquvchilar  tomonidan  ham,  buyurtmachilar 
tomonidan  ham  sinaladi  va  bunga  tegishli  talablar  tavsifi  texnik  topshiriqda  aniqlanadi.  Birinchi  prototip 
tajribasiga asoslangan dasturning funksionalligi kengayib boradi va ikkinchisi bajariladi va yana uning eski 
va yangidan qo‘shilgan xossalari testdan o‘tkaziladi. Undan keyin yana texnik topshiriq doirasidagi talablar 
yangidan ma’lim bo‘ladi yoki aniqlanadi. 
Bu  bilan  dastur  inkriment,  ya’ni  qadamba-qadam  foydalanuvchi  va  ishlab  chiqaruvchini  jalb  qilish 
bilan  amalga  oshib  boradi.  Bayon  qilingan  usulning  har  bir  bajarilishi  Forward  Engineering  tahlil  fazasi, 
dizayn va testlashdan iborat o‘z ishlab chiqarish siklini ifodalaydi. Bu bilan dasturiy ta’minot ishlab chiqish 
eski  qat’iy  kontseptsiyaga  boshqa  rioya  qilmaydi,  balki  evolutsiya  yo‘li  bilan  o‘tkaziladi.  Dastur  iterative 
yaratiladi  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
 
 
 
1.4-rasm: Spiral modelda iterativ va inkriment harakat usuli 
 
 Forward  Engineering  fazasi  prototiplarini  (Prototyping)  yaratishda  tahlil,  dizayn,  amalga 
oshirish va testlash spiral ko‘rinishda birinchi prototipdan tayyor umumiy tizim hosil bo‘lmagunga