Дастурлаш асослари фанидан маърузалар матни doc


Eng sodda standart tiplar



Download 2,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet145/218
Sana31.12.2021
Hajmi2,87 Mb.
#202470
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   218
Bog'liq
dasturlash asoslari (1)

Eng sodda standart tiplar. 
Bunday tiplar ko‘pchilik hisoblash mashina mavjud bo‘lgan tiplar hisoblanadi. Bularga butun sonlar
mantiqiy  rostlik  qiymatlari  va  chop  qilinadigan  simvollar  to‘plami  kiradi.  Bundan  tashqari  ko‘pgina 
mashinalardan  standart  arifmetik  amallarga  mos  kasr  sonlar  ham  mavjud.  Biz  bu  tiplarni  quyidagicha 
belgilaymiz: 
INTEGER, CARDINAL, REAL, BOOLEAN, CHAR 
Bu yerda INTEGER tipi butun sonlarning qandaydir to‘plam osti bo‘lib, uning o‘lchami mashinaga 
mos  o‘zgarib  turadi.  Agar  butun  sonlarni  mashinada  tasvirlash  uchun  n  ta  razryad  ishlatilsin,  va  bu  yerda 
qo‘shimcha  kod  ishlatilsa,  u  holda  mumkin  bo‘lgan  son 
1
1
2
2


<


n
n
x
  shartni  qanoatlantiradi.  Ushbu 
oraliqda  mazkur  tipli  ma’lumotlar  ustida  barcha  amallar  arifmetikaning  oddiy  qoidalarga  ko‘ra  bajariladi. 
Arifmetik amallar bajarilishi natijasida bu oraliqdan tashqariga chiqilsa, hisoblash to‘xtatiladi va bu hodisa 
to‘lib  (chiqib)  ketish  deb  ataladi.  To‘rtta  arifmetik  amallar  -  qo‘shish  (+),  ayirish  (-),  ko‘paytirish  (*)  va 
bo‘lish (/, div) standart arifmetik amallar deyiladi.  
Biz  bu  yerda  butun  Eyler  arifmetikasi  va  modulliy  arifmetikani  farqini  ko‘rsatib  o‘tamiz.  Birinchi 
tur bo‘lish qiyshiq to‘g‘ri chiziq (/) bilan belgilanadi, qoldiq esa – Rem bilan belgilanadi. Faraz qilaylik q = 
m/n bo‘linmaning qoldig‘i r = m/n bo‘lsin. U holda  
q * n+r = m  va  o≤ abs (1) < abs (n)  
o‘rinli bo‘ladi. 
 
Qoldiq  ishorasi  bo‘luvchi  ishorasi  kabi  bo‘ladi  (yoki  nolga  teng).  Shunday  qilib,  butun  Eyler 
bo‘linmasi nolga nisbatan simmetrik emas va uning uchun quyidagi tenglik o‘rinli.  
 
(-m)/n = m/(-n) = -(m/n) 
 
 
Misollar: 
 
31/10 = 3 
 
31 Rem 10 = 1 
 
-31/10 = -3 
 
-31 Rem 10 = 1 
 
31/-10 = -3 
 
31 Rem 10 = 1 
 
-31/-10 = 3 
 
-31 Rem 10 = -1 
 
Modulyar  arifmetikada  m  MOD  n  qiymat  amaliy  jihatdan  qandaydir  kongruentlik  sinfidir,  ya’ni 
yagona  bo‘lmagan  butub  sonlar  to‘plamidir.  Ixtiyoriy  Q  uchun  bu  to‘plamga  m-Q*n  ko‘rinishdagi  barcha 
sonlar kiradi. Shunday qilib R=m MOD n ni aniqlaymiz va o‘z navbatida Q = m div n quyidagi munosabatni 
aniqlaydi: 
Q*n+R = m va o≤R
 
Misollar: 
31 Div 10 = 3   
31 MOD = 1 
-31 Div 10 = -3  
-31 MOD 10 = -1 
 
Real  tipi  haqiqiy  sonlar  to‘plam  ostisidir.  INTEGER  va  CANDINAL  tipli  operandlar  arifmetikasi 
aniq  qiymat  beradi.  Lekin  Real  tipli  operandlar  qiymati  esa  qandaydir  xatoliklar  tufayli  aniq  bo‘lmasligi 
mumkin.  Bu  hol  chekli  sondagi  raqamlarni  hisoblash  bilan  bog‘liq.  Shuning  uchun  Real  va  Integer  tiplar 
umuman olganda boshqa-boshqa tiplardir. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com


Boolean  standart  tipining  ikkita  qiymati  TRUE  va  FALSE  identifikatorlari  bilan  belgilanadi.  Bul 
amallarga mantiqiy kon’yunktsiya, diz’yunktsiya va inkor amallari kiradi (jadval). 
 


p and q 
p on q 
Not p 
True  
True  
True  
True  
False  
True  
False  
False  
True  
False  
False  
True  
False  
True  
True  
False  
False  
False  
False  
True  
 
Misol: Faraz qilaylik p va q Bul o‘zgaruvchilari bo‘lsin, butun x = 5, y = 8, z = 10 o‘zgaruvchilar 
quyidagi ikkita o‘zlashtirish amallari berilgan bo‘lsin 
p: = x = y; 
q: = (x 
 
u holda p = false va q = true qiymatlarni qabul qiladi.  
Mashinaga bog‘liq bo‘lmagan formada dastur yozish to‘g‘risida gap ketganda, u holda ayniqsa char 
va  cardinal  tiplarni  o‘zgartiruvchi  standart  ikkita  funktsiyalari  mavjudligini  ko‘rsatib  o‘tish  ayniqsa 
muhimdir.  Ularni  biz  ORD  (ch)  (simvollar  to‘plamida  ch  ning  tartib  raqamini  beradi)  va  CHR  (i)  (i  tartib 
raqamli  C  simvolni  beradi).  Shunday  qilib  CHR  funktsiyasi  ORD  funktsiyasiga  nisbatan  teskari 
munosabatda bo‘ladi, ya’ni 
ORD (Chr (i)) = i (agar Chr(i) aniqlangan bo‘lsa), 
CHR (ord(c)) = c. 
Bundan  tashqari  CAP(ch)  standart  funktsiyasini  kiritamiz.  Uning  qiymati  ch  ga  mos  katta  harf 
bo‘ladi (agar ch umuman harf bo‘lsa). 
ch – kichik harf bo‘lsa → CAP(ch) = mos ravishda katta harf. 
ch – katta harf → CAP(ch) = ch bo‘ladi. 

Download 2,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   218




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish