Dasturiy injiniring” fakulteti Java fxda Eslatma dasturini yaratish

Dasturlash tillari, ularning turlari va asoslari
Kompyuterda dasturlash bu – kompyuter mikroprotsessori uchun turli buyruqlar berish, qachon, qayerda nimani o'zgartirish va nimalarni kiritish yoki chiqarish haqida buyruqlar berishdir. Ushbu maqolada, qanday dasturlash tillari borligi, eng keng tarqalgan dasturlash tillari va ularning farqi. Hamda, Dasturlashni o'rganish yo'llari haqida suhbatlashamiz Kompyuter dunyosida ko'plab dasturlash tillari mavjud bo'lib, dasturlash va unga qiziquvchilar soni ortib bormoqda. Bir xil turdagi ishni bajaradigan dasturlarni Basic, Pascal, Ci va boshqa tillarda yozish mumkin. Pascal, Fortran va Kobol tillari universal tillar hisoblanadi, Ci va Assembler tillari mashi tiliga ancha yaqin tillar bo'lib, quyi yoki o'rta darajali tillardir. Algoritmik til inson tillariga qanchalik yaqin bo'lsa, u tilga yuqori darajali til deyiladi. Mashina tili esa eng pastki darajali tildir. Mashina tili bu sonlardan iboratdir, Masalan: 010110100010101 Dasturlash tillari 2 ta katta guruhlarga bo'linadi, Quyi va Yuqori darajali dasturlash tili. Quyi darajali dasturlash tili ancha murakkab bo'lib ular juda maxsus sohalarda ishlatiladi va ularning mutaxassislari ham juda kam. Chunki quyi dasturlash tillari (masalan: assembler) ko'pincha miktoprotsessorlar bilan ishlashda kerak bo'lishi mumkin. Odatda turli dasturlash ishlari uchun yuqori darajali dasturlash tilidan keng foydalaniladi. Bu holda mashina uchun tushinarli sanoq, sistemasi sifatida 2 lik, 6 lik, 8 lik sanoq sistemalari bo'lgan. Programma mazkur sanoq sistemasidagi sonlar vositasida kiritilgan. Yuqori darajali dasturlashda, mashina tillariga qaraganda mashinaga moslashgan (yo'naltirilgan) belgili kodlardagi tillar hisoblanadi. Belgilar kodlashtirilgan tillarning asosiy tamoyillari shundaki, unda mashina kodlari ularga mos belgilar bilan belgilanadi, hamda xotirani avtomatik taqsimlash va xatolarni tashhis qilish kiritilgan. Bunday mashina moslashgan til -ASSEMBLER tili nomini oldi. Odatda dasturlash yuqori saviyali dasturlash tillari (Delphi, Java, C++, Python) vositasida amalga oshiriladi. Bu dasturlash tillarining semantikasi odam tiliga yaqinligi tufayli dastur tuzish jarayoni ancha oson kechadi. Ko'p ishlatiladigan dasturlash tillari. Biz hozir biladigan va ishlatadigan tillarning barchasi shu guruhga mansub. Ular insonga "tushunarli" tilda yoziladi. Ingliz tilini yaxshi biluvchilar programma kodini qiynalmasdan tushunishlari mumkin. Bu guruhga Fortran, Algol, C, Pascal, Cobol va h.k. tillar kiradi(ko`pchiligi hozirda deyarli qo`llanilmaydi). Eng birinchi paydo bo`lgan tillardan to hozirgi zamonaviy tillargacha ishlatish mumkin. Lekin, hozirgi web texnologiya orqali ishlaydigan tillarda(PHP, ASP.NET, JSP) bunday dasturlar tuzilmaydi. Chunki bunday dasturlarning ishlashi uchun yana bir amaliy dastur ishlab turishi kerak. Hozirda, amaliy dasturlar, asosan, Visual C++, C#, Borland Delphi, Borland C++, Java, Phyhon kabi tillarda tuziladi. O`zbekistonda ko`pchilik Delphi dan foydalanadi. Buning asosiy sababi: soddaligi, komponentlarning ko`pligi, interfeysining tushunarliligi va h.k. Delphida birinchi ishlagan odam ham qanaqadir dastur tuzishi oson kechadi. Lekin, Windows da dasturning asosiy ishlash mohiyatini ancha keyin biladi(komponentlarning ko`pligi va API funksiyalari dasturda ko`rsatilmasligi uchun). Yana bir tarafi, Delphi(Pascal) operativ xotirani tejashga kelganda ancha oqsaydi. Unda o`zgaruvchilarni oldindan e'lon qilib qo`yish evaziga ishlatilmaydigan o`zgaruvchilar va massivlar ham joy olib turadi. Eng keng tarqalgan dasturlash tili(Windows OS ida) Microsoft Visual C++ tilidir.

Javada interfeyslar orqali to'liq abstraktsiyani tashkillashtirish mumkin. Interfeys tarkibidagi metodlarning faqat nomlari bo'lishi mumkin, ularning tanasi bo'lishi mumkin emas. Shuningdek, Interfeys tarkibida ma'lumotlar bo'lishi ham mumkin.
Esda tuting: Java kompilyatori interfeys tarkibidagi metodlarga public va abstractkalit so'zlarni, interfeys tarkibidagi ma'lumotlarga esa public, static va final kalit so'zlarni qo'shadi.
Interfeyslarni classlarda foydalanish uchun implements kalit so'zi ishlatiladi. Quyidagi misolda, printable interfeysi bitta print() metodiga ega va ushbu metodning tanasi A class ichida yozilayapti.
interface printable{
void print();
}
class A implements printable{
public void print(){System.out.println("Salom");}
public static void main(String args[]){
A obj = new A();
obj.print();
}
}
Bir class bir vatda bir nechta interfeyslarndan foydalanishi (implementation) mumkin. Quyidagi misolga qarang:
interfacePrintable{
voidprint();
}
interfaceShowable{
voidshow();
}
classAimplementsPrintable,Showable{
publicvoidprint(){System.out.println("Salom");}
publicvoidshow(){System.out.println("Hush kelibsiz");}
publicstaticvoidmain(String args[]){
A obj = newA();
obj.print();
obj.show();
}
}
1.2 JavaFX da Main, Controller classlari va .fxml fayli
FXML faylini yuklaydi.
Fx: controller atributi tomonidan belgilangan tekshiruv klassining namunasini yaratadi, uning noaniqiy argument yaratuvchisi deb chaqirish
Tekshirish moslamasida mos keladigan fx: identifikatorlari bilanidentifikatsiyalangan elementlarga FXML izohli joylarning qiymatini belgilaydi.
Tekshirgichdagi usullarni xaritalashni bajaradigan har qanday voqea ishlovchilarini ro'yxatga oladi
Agar mavjud bo'lsa tekshiruvchiga initialize () usulini chaqiradi.
Ushbu hodisalar tartibiga e'tibor bering: konstruktor FXML-annotasiya qilingan maydonlar AOK qilinishidan oldin chaqiriladi, lekin initialize () usuli keyin chaqiriladi. Buning ma'nosi: Konfiguratsiyaga emas, balki boshlang'ich () uslubida kirishingiz (va sozlashingiz) va FXML-izohlangan maydonlar. Bu juda keng tarqalgan (hech bo'lmaganda oddiy ilovalarda) tekshiruvchi sinflarida hech qanday konstruktorni aniqlab bo'lmaydi va faqat standartni ishlatishdir.
Sizga kerakli / kerakli bo'lganidek, ilovangizda ko'p FXML / tekshiruvlar juftligini olishingiz mumkin. Har bir FXML faylida o'z nazoratchi sinf bo'lishi kerak. Agar siz FXMLLoader siz o'rnatgan UI elementi bilan bog'langan yangi tekshiruvi misolini yaratadigan bo'lsa, har safar FXML faylini kerakli darajada UIning bir nechta nusxasini talab qilsangiz kerak bo'lishi mumkin.
Ilovaning pastki klassi (siz uni "Oddiy" deb atashgan) barcha ilovani aks ettiradi. Har bir dastur uchun faqat bitta bunday kurs va uning bir nusxasi bo'lishi kerak, bu siz uchun fx vositasi tomonidan yaratiladi.
FX ilovasini ishga tushirganingizda (quyida aytib o'taman), FX vositasi ishga tushiriladi. So'ngra, ilovaning pastki klassining namunasi yaratiladi va uning init () usuli chaqiriladi (agar siz tanlamasangiz, standart dastur hech narsa qilmaydi). Keyinchalik FX Application Thread ishga tushiriladi va dastur subclass misolining start () usuli shu mavzuga chaqiriladi.

Start () usuli juda kam ishlaydi. Odatda u "asosiy" fxml faylingizni yuklaydi, natijada paydo bo'lgan UIni sahnaga joylashtiradi, sahnani sahnaga qo'yadi va sahnani ko'rsatadi. Barcha mantiq FXML fayli uchun tekshiruvchi tomonidan qo'llanadi, ilova subklassiga emas.

Keyinchalik ilg'or ilovalarda siz init () usulida ba'zi bir fon xizmatlarini ishga tushirishingiz va / yoki ayrim ma'lumotlar modellarini yaratishingiz va start () usulida tekshiruvchi bilan bog'lashingiz mumkin, ammo yuqorida keltirilgan fikrlar asosdir.
Haqiqiy ishga tushirish jarayoni bir nechta usulda yuz berishi mumkin. Agar standart Oracle JRE dasturidan foydalansangiz, u holda Ilovaning subklassini ishga tushiring.
java Main: Boshqa muhitlar (ayniqsa, IDEs) JavaFX boshlash jarayonidan xabardor emas va o'zingiz amalga oshirayotgan sinfni har qanday standart Java ilovasi singari umumiy statik void main (String [] args) uslubiga ega bo'lishini kutishadi. Ushbu muhitlarni qo'llab-quvvatlash uchun, ilovaning pastki klassi oddiygina (...) (ilovadan meros bo'lib o'tgan statik usul) chaqiradigan asosiy (...) usulni aniqlash uchun keng tarqalgan. Boshlash usuli FX vositalarini ishga tushirishni majbur qiladi va hokazo. Buni faqat bitta dastur muddati davomida bir marta chaqirish mumkin.
1.3 Masalaning qo’yilishi
Har bir yaratilayotgan dastur, mexanizm, dori – darmon va hokazolarning asosiy maqsadi bu insoniyat bugun va ertasini yaxshilash uchun hizmat qiladi. Men yaratgan dastur “MusicPlayer” dasturi madaniy xordiq olish uchun qulay dasturiy vositadir.
Kurs ishini bajarish jarayonida qo`yiladigan vazifalar:

1. 
   java ob’yektga yo’naltirilgan dasturlash tili tasnifini o`rganish;
   
2. 
   java FX dasturida foydalanuvchi interfeysini yaratishni o`rganish;
   
3. 
   bizning dasturimiz biror musiqiy faylni chaqirib olishi zarur;
   
4. 
   chaqirib olingan musiqani ayni momentdan boshlab yoki boshidan boshlab ijro qilishni boshlashi darkor;
   
5. 
   musiqani istalgan vaqtiga qoyish imkoni bo’lishi kerak;
   
6. 
   musiqani ovozini o’zgartirish imkoniyati bo’lishi zarur;
   
7. 
   dastur interfeysini Java FX dasturi yordamida yaratishni o`rganish.
   

II BOB. Dasturni yaratishning amaliy qismi

2.1 Dasturni yaratish bosqichlari
Bu dastur MVC arxetekturasida yaratilgan, ya’ni model, view va controller yordamida. Quyida shu haqida keltirilib o’tilgan. Nafaqat bu dastur balki JavaFX dayaratilgan barcha dasturlar MVC arxetekturasida yaratilgan.
Quyida bizning asosiy class ya’ni main clasining kodi joylashtirilgan: