Dasturi asosida ishlab chiqilgan

odatda sodir etiladigan xatolar quyidagilar bo’lishi mumkin: 

- 

mahsulotni sotish buxgalteriya hisobida "to’lov bo’yicha" yuritilishi; 

 

- 

sotilgan mahsulotning tannarxi noto’g’ri hisoblanishi; 

-  hisobning ushbu bo’limi bo’yicha hujjatlar to’g’ri va o’z vaqtida yuritilmasligi; 

-  mahsulot 

sotilishini 

hisobda 

aks 

etishda 

hisobvaraqlar 

noto’g’ri 

korrespondentlanishi. 

 

15.8. Xaridorlar va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar auditi. 

Xaridorlar  va  buyurtmachilar  bilan  hisob-kitoblarni  tekshirishning  umumiy  qismi  - 

qoldiqlar  haqqoniyligini  baholash  va  bajariladigan  uslubiy  amallar  mol  etkazib  beruvchilar 

va pudratchilar bilan hisob-kitoblarni tekshirishga o’xshash.  

№21-BHMSga  muvofiq  jo’natilgan  mahsulot,  material,  bajarilgan  ish  va  ko’rsatilgan 

xizmatlar  uchun  xaridor  va  buyurtmachilar  bilan  olib  boriladigan  hisob-kitoblar  4010  - 

«Xaridorlar  va  buyurtmachilardan  olinadigan  schyotlar»,  4020-  «Olingan  veksellar»,  6310- 

«Xaridorlar va buyurtmachilardan olingan bo’naklar» schyotlarida hisobga olinadi. Auditor 

4010-«Xaridorlar  va  buyurtmachilardan  olinadigan  schyotlar»,  4020-«Olingan  veksellar»  va 

6310-«Xaridorlar  va  buyurtmachilardan  olingan  bo’naklar»  schyotlari  bo’yicha  hisob 

yuritish  va  nazoratning  holati  hamda  qoldiqlarning  haqqoniyligini  baholash  natijasida 

---

 

 

xaridorlar  va  buyurtmachilar  bilan  hisob-kitoblar  bo’yicha  muomalalarning  ishonchliligini 

tekshiradi.  Bu  schyot  bo’yicha  oborotlarni  tekshirishning  muhimligi  korxona  faoliyatini 

baholaydigan  asosiy  ko’rsatkich  -  tovarlar,  mahsulotlar,  ish  va  xizmatlarni  sotishdan 

olinadigan daromad ko’rsatkichi bo’yicha axborotlarni shakllantirishi bilan izohlanadi.  

Xaridorlar  va  buyurtmachilar  bilan  hisob-kitoblarga  doir  muomalalarni  tekshirishda 

4010, 4020 va 6310 schyotlar bo’yicha hisob registrlari ma’lumotlarining Bosh daftar hamda 

o’zaro aloqador hisob registrlari ma’lumotlari bilan tengligi aniqlanadi. Bunda asosan 4010- 

schyot  debeti  bo’yicha  yozuvlar  9010,  9020,  9030,  9210,  9220-schyotlarning  krediti  bo’yicha 

yozuvlar  bilan  solishtiriladi.  Agar  qonun  yoki  oldi-sotti  shartnomasida  tovarga  mulkchilik 

huquqining maxsus tartibi ko’zda tutilmagan bo’lsa, uholda umumiy qoida bo’yicha mulkiy 

huquq  mol  etkazib  beruvchidan  xaridorga  tovarni  jo’natish  vaqtida  o’tadi  va  debet  4010-

«Xaridorlar  va  buyurtmachilardan  olinadigan  schyotlar»  va  kredit  9010-«Tayyor 

mahsulotlarni  sotishdan  olingan  daromadlar»schyoti  yozuvi  bilan  aks  ettiriladi.  Bunday 

yozuv soliqqa tortish maqsadi uchun qanday hisob tartibi - «to’lov bo’yicha» yoki «jo’natish 

bo’yicha»  qabul  qilinganidan  qat’iy  nazar  amalga  oshiriladi.  Dastlabki  hujjat  va  4010-

schyotning  hisob  registri  bo’yicha  mahsulot  jo’natilgan  sanani  taqqoslash  orqali