Dasturi asosida ishlab chiqilgan

bevosita bog’liq bo’lgan boshqa xarajatlar kiradi. Savdo diskontlari, chegirmalar va shunga 

o’xshash  summalar  tovar  -  moddiy  zahiralarni  sotib  olish  xarajatlarini  aniqlashda  chegirib 

tashlanadi.  1610  -  «Materiallar  qiymatidagi  farqlar»  schyotida  yoxud  1000  (1010-1090)  – 

«Materiallarni  hisobga  oladigan  schyotlar»da  aniqlanib,  hisobdan  o’chirilgan  transport-

tayyorlov sarflari yoki hisob baholaridan chetga chiqishlarni tekshirishda transport tashkiloti 

yoki  vositachi  tashkilot  to’lovga  taqdim  qiladigan  schyot,  tovar-moddiy  zahiralar  kirim 

qilinganidan  so’ng  kechikib  olingan  holatlarga  e’tibor  qaratilishi  kerak.  Bunday  holda 

transport  sarflari  materiallarni  kirim  qilishda  ularning  haqiqiy  tannarxiga  qo’shilishi 

mumkin emas.  

Korxonaning  omborxona-tayyorlov  apparatini  saqlash  uchun  qilingan  sarflari,  uning 

hisob  siyosatida  ko’rsatilgan  qoidalarga  muvofiq  tayyorlangan  materiallar  tannarxiga 

qo’shilishi mumkin. Bunday sarflar, odatda, hisobot oyining oxirida taqsimlanadi.  

Amaldagi  qoidalarga  muvofiq  moddiy  boyliklar  hisob  va  hisobotda  haqiqiy  tannarxi 

bo’yicha  aks  ettirilishi  lozim.  Haqiqiy  tannarx  ularni  sotib  olish  uchun  qilingan  sarflar 

(transport  -  tayyorlov  xarajatlari),  ushbu  resurslarni  etkazib  beruvchi  tomonidan  taqdim 

qilingan  qarz  hisobiga  sotib  olganlik  uchun  to’lanadigan  foizlarni  ham  qo’shgan  holda 

aniqlanadi.  Shuningdek,  tashqi  iqtisodiy  va  boshqa  tashkilotlarga  to’langan  xizmat  haqlari, 

ustama  haqlari,  bojxona  to’lovlari,  chet  tashkilotlar  tomonidan  amalga  oshirilgan  saqlash, 

yuklash-tushirish va tashish xarajatlari (QQS siz) ham haqiqiy tannarxga qo’shiladi.  

---

 

 

Agar ishlab chiqarish zahiralari hisob baholari bo’yicha hisobga olinsa, ushbu baholar va 

sotib  olingan  materiallarning  haqiqiy  tannarxi  o’rtasidagi  farqlarni  tovar-moddiy 

zahiralarning turlari o’rtasida taqsimlash ishlari audit ob’ekti bo’lib hisoblanadi.  

Korxona  faoliyatining  moliyaviy  ko’rsatkichlari  ishlab  chiqarish  zahiralarini  baholash 

usullaridan qaysinisi tanlanganiga ham bog’liq. Tovar-moddiy zahiralar yil davomida har xil 

baholarda  sotib  olinganligi  sababli,  ularning  to’g’ri  baholanganligini  aniqlash  asosiy 

muammolardan  biri  hisoblanadi.  Ishlab  chiqarish  zahiralarining  yakuniy  qiymatini  maxsus 

baholash  usullari  yordamida  tartibga  solish  mumkin.  Tekshiruv  usuli  korxonada  tovar-

moddiy zahiralarni hisobdan o’chirishning qaysi uslubi (har xil moddiy boyliklar uchun ular