Дастур 5А430101 Қишлоқ хўжалигини механизациялаштириш (тармоқлар бўйича), 5А430102 Қишлоқ хўжалиги техникасини

 
ТРАКТОР ВА ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАШИНАЛАРИДАН 
ФОЙДАЛАНИШ ВА ТЕХНИК СЕРВИС фани бўйича:
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш жараѐнлари, асосий тушунчалар ва 
тарифлар. Технология, технологик жараѐн, ишлаб чиқариш жараѐни ва 
ишлаб чиқариш иши тушунчалари. Ишлаб чиқариш жараѐнларининг турлари 
ва таркиби. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш технологиялари. 
Намунавий ва амалий технологик карталар. Қишлоқ хўжалиги ва машина-
трактор агрегатлари, асосий қисмлари. Агрегатларни таснифи, асосий 
кўрсатгичлари, хоссалари ва уларга қўйиладиган агротехник талаблар.
Қишлоқ 
хўжалиги 
машиналарининг 
фойдаланиш 
хоссалари, 
Машинанинг агротехник, энергетик, маневрчанлик, техник, техник-
иқтисодий ва эргономик кўрсаткичлари. Ишчи машиналарнинг тўлиқ ва 
солиштирма қаршиликлари. Турли иш машиналари тортиш қаршилигини
жараѐннинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқлиги. Пахтачилик минтақасида 
қўлланиладиган қишлоқ хўжалиги машина-қуролларининг солиштирма 

---

9 
тортиш қаршиликларининг қийматлари. Қишлоқ хўжалиги машиналарининг 
тортиш қаршиликларини ташкил этувчи омиллар ва уларни камайтириш 
тадбирлари. Агрегатларнинг фойдаланиш хоссалари ва рухсат этилган
ҳаракат тезликлари. Агрегатларни тузиш шартлари ва тартиби. Тўғри 
тузилган агрегатга қўйиладиган талаблар. Агрегатнинг тўғри тузилганлигини 
баҳолаш. Ишлов бериладиган майдон шакли ва ўлчамларини агрегатнинг 
фойдаланиш самарадорлигига таъсири. Агрегат ҳаракатини белгиловчи 
ўлчамлар. Агрегатнинг бурилиш радиуси. Агрегатларининг бурилиш 
усуллари. Агрегатларнинг харакатланиш усуллари. Харакатланиш усули ва 
шаклини танлаш. Меҳнат унумдорлиги ва унинг аҳамияти. Қишлоқ хўжалик 
агрегатларининг иш унуми тушунчаси ва бирликлари. Иш унумини аниқлаш 
назарияси ва турлари. Агрегатнинг техникавий самарадорлиги. Агрегатнинг 
иш режими ва параметрлари ҳамда даланинг ўлчамларини ҳисобга олувчи 
коэффициентлар ва уларни ошириш йўллари. Агрегатнинг иш ва салт юриш 
тезликлари, технологик тезликлар чегараси ва инсон омилларини 
фойдаланиш самарадорлигига таъсири.
Механизациялаштирилган ишларни бажаришда меҳнат сарфи. Энергия,
ѐқилғи ва сурков мойлари сарфи. Техник сервис тизимининг шаклланиши. 
Қишлоқ хўжалик техникалари, режали-олдини олиш тизими, техник хизмат 
кўрсатиш турлари, усуллари ва бажариш даврлари, техник хизмат 
кўрсатишда бажариладиган ишлар, техник хизмат кўрсатишнинг ўзига хос 
хусусиятлари, назарий ва амалий аҳамияти, машиналар чиқиш параметрлари 
ва уларнинг ўзгаришига олиб келувчи асосий омиллар. Ташхислаш усуллари, 
турлари, технологияси, параметрлари, ташхислашнинг (диагностиканинг) 
техник сервис тизимидаги ўрни ва аҳамияти. Қишлоқ хўжалиги техникалари 
учун назорат-ташхислаш жихозлари. Қишлоқ хўжалик техникалари, 
таъмирлаш турлари, усуллари, таъмирлаш технологиясида жараѐнлар кетма-
кетлиги. Туман ва муқобил машина – трактор парк (МТП) лари, фермер 
хўжаликлари ва бошқа маҳсулот етиштирувчи субъектлари таркибидаги 
техника воситалар, қишлоқ хўжалигида амал қилаѐтган фирмавий техник 
сервис (ФТС) тизимининг ташкилий тузилмаси, уларнинг самарадорлигини 
ошириш йўллари, техник сервис тизимини лойихалаштириш асослари. 
Замонавий қишлоқ хўжалик техникалар тизими, республикамизда фаолият 
юритаѐтган техник сервис, фирмавий техник сервис, худудий фирмавий 
техник сервис, кўчма техник хизмат кўрсатиш тизими ва улардаги иш 
ҳажмининг графиклардаги кўриниши, содир бўладиган талабларнинг ўртача 
сони, кўчма устахоналарнинг хизмат кўрсатиш интенсивлиги (жадаллиги), 
унинг юкланиш коэффициенти, хизмат кўрсатиш бошланишини кутишга 
сарфланган ўртача вақти ва уларни ҳисоблаш услубияти.