Дастур 5А311502 – Геодезия ва картография

 
ИЖТИМОИЙ - ИҚТИСОДИЙ КАРТОГРАФИЯ фани бўйича: 
Ижтимоий-иқтисодий картографияни таърифи, предмети, методи, 
мақсади ва вазифалари. Фанлар тизимидаги ўрни. Ўқув режасидаги бошқа 
фанлар, чунончи ижтимоий-иқтисодий география, иқтисодий статистика, 
умумий картография, математик-картографик моделлаштириш билан 
алоқаси. Географик тадқиқотларда ва инсон хўжалик фаолиятида ижтимоий-
иқтисодий мавзудаги харита ва атласларни аҳамияти. Ижтимоий-иқтисодий 
хариталар мавзули хариталарни тури сифатида, уларни географик хариталар 
ва атласлар системасида тутган ўрни. Хариталарни мақсади, масштаби, 
қоплаган майдони ва мазмуни бўйича таснифи. Ижтимоий-иқтисодий 
хариталарни тузишда умумий картографияни роли. Замонавий ижтимоий-
иқтисодий картографияни вазифалари. Ўзбекистонда ва айрим хориж 
мамлакатларида 
ижтимоий-иқтисодий 
картографияни 
ривожланиши, 
ижтимоий-иқтисодий хариталарни қўллаш доираларини ва мавзуларини 
кенгайтириш. Комплекс хариталаштиришни ривожланиши ва ижтимоий-
иқтисодий мавзудаги харита ва атласларни яратиш. Ижтимоий-иқтисодий 
картография илмий марказларининг шаклланиши. Ўзбекистонда ижтимоий-
иқтисодий 
картографиянинг 
рвиожланишида 
Ўзбекистон 
Миллий 
университетининг роли. Ижтимоий-иқтисодий хариталарни тузиш учун 
фойдаланиладиган асосий манбалар, уларни йиғиш ва баҳолаш ҳамда уларга 
қўйиладиган талаблар. Статистик манбалар. Адабий-географик манбалар. 
Картографик ва аэрокосмик материаллар. Статистик тадқиқотлар. 
Хариталарни тузиш учун манбаларни қайта ишлаш. Шартли белгилар ва 

---

уларни вазифалари. Белгиларни турлари ва уларни бир-биридан фарқланиши. 
Картографик семиотика. Белгилар усули. Нуқталар усули. Ареаллар усули. 
Миқдорли фон усули. Сифатли фон усули. Ҳаракатдаги белгилар усули. 
Чизиқли белгилар усули. Картограммалар усули. Картодиаграммалар усули. 
Изолиниялар усули. Ҳар хил усулларни бирга қўшиб ишлатиш. Ижтимоий-
иқтисодий хариталарни яратиш методлари. Харитани дастурини ишлаб 
чиқиш. Хариталарни тузиш учун манбаларни танлаш ва баҳолаш. Географик 
асосни тайёрлаш. Хариталарни мазмунини ишлаб чиқиш. Тасвирлаш 
усулларини танлаш. Миқдор ва сифат тавсифларни аниқлаш. Легендаларни 
ишлаб чиқиш. Хариталар учун матнлар. Генерализация принциплари ва 
методлари. Миқдор ва сифат тавсифларни умумлаштириш. Хариталарни 
тузиш технологияси. Манбалардан харитани мавзуий мазмунини харитани 
муаллифлик оргиналига ўтказиш. Хариталарни ишлаб чиқишдаги бир-бирига 
мувофиқлик ва кетма-кетлик. Харитага олиш объекти сифатида аҳоли ва уни 
хусусиятлари. Хариталарни турлари ва типлари. Кўрсаткичлар ва тасвирлаш 
усуллари, генерализацияни қўллаш. Аҳоли хариталарини тузишда статистик, 
картографик ва аэрокосмик манбалардан фойдаланиш. Аҳолини жойлашиши 
ва жойлаштириш хариталари. Аҳолини демографик, этнографик ва 
ижтимоий-иқтисодий хусусиятларини тавсифловчи хариталар. Саноат ва 
қурилиш харитага олиш объекти сифатида. Хариталарни турлари ва типлари. 
Кўрсаткичлар ва харитага тушириш бирликлари. Тасвирлаш усуллари. Тузиш 
хусусиятлари. Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши учун табиий шароит ва 
табиий ресурсларни баҳолаш хариталари. Ердан фойдаланиш хариталари. 
Қишлоқ хўжалигининг тармоқ хариталари. Деҳқончилик ва чорвачилик 
хариталари. Агросаноат комплексини бир бутун тавсифловчи хариталар 
тизими ва атласлар. Қишлоқ ва ўрмон хўжалиги хариталарини тузишда 
аэрокосмик манбалардан фойдаланиш. Хариталарни турлари ва типлари. 
Транспорт турлари ва уларни тавсифловчи хариталар. Транспорт-иқтисодий 
алоқалар ва районлаштириш хариталари. Кўрсаткичлар ва харитага тушириш 
бирликлари. Уларни тузиш, транспорт хариталарида генерализация 
хусусиятлари. Умумиқтисодий хариталар, уларни аҳамияти ва ижтимоий-
иқтисодий хариталар тизимидаги тутган ўрни. Умумиқтисодий хариталарни 
типлари ва мазмуни. Умумиқтисодий хариталарни тузиш хусусиятлари. Фан, 
маориф, маданият ва аҳолига хизмат кўрсатиш хариталари. Сиёсий мавзудаги 
хариталар. Харитага олиш объекти ва предмети. Хариталарни мавзуи ва 
мазмуни. Хариталарни тузиш ва таҳрир қилиш методикаси. Дунё, миллий, 
регионал ва шаҳар атласларида бериладиган ижтимоий-иқтисодий 
хариталарни 
лойиҳалаштириш 
ва 
тузиш 
хусусиятлари. 
Илмий-
маълумотнома, илмий-оммабоп, ўқув ва мавзули атласларда ижтимоий-
иқтисодий мавзудаги хариталарни ўрни ва роли. Тизимли ёндашув асосида 
ижтимоий-иқтисодий 
фаолиятни 
харитага 
олишни 
ривожланиш 
истиқболлари.