Darsning ta’lim texnologiyasi

Tabiiy gazlarni qayta ishlashning bir qancha usullari ishlab chiqilgan. Qayta ishlashdan asosiy maqsad–to`yingan uglevodorodlarni ancha faol–to`yinmagan uglevodorodlarga aylantirishdan iborat, so`ngra to`yinmagan uglevodorodlar sintetik polimerlarga (kauchuk, plastmassalar) aylantiriladi. Bundan tashqari, uglevodorodlarni oksidlash yo`li bilan organik kislotalar, spirtlar va boshqa mahsulotlar olinadi.
Metanni 1400 <sup>0</sup>C gacha qizdirish yo`li bilan atsetilen va vodorod olinadi:
2CH₄  HCCH + 3H₂
Elektrkimyo kombinatlarida atsetilendan sirka aldegid, sirka kislota, etil spirti, sintetik kauchuk, vodoroddan esa ammiak, nitrat kislota, kaliy, natriy va ammoniyli o`g`itlar ishlab chiqariladi. Metanni suv bug`i bilan 800 <sup>0</sup>C gacha qizdirilganda is gazi va vodorod olinadi, bu aralashma sintez gaz deb ataladi. Sintez gazdan sanoatda metil spirti olinadi.
CH<sub>4</sub> + H<sub>2</sub>O  CO + 3H<sub>2</sub> CO + 2H<sub>2</sub>  CH<sub>3</sub>OH
Tabiiy gazni oksidlash yo`li bilan formaldegid olinadi:
CH₄ + O₂  CH₂=O + H₂O
Hosil bo`lgan formaldegidga fenol ta`sir ettirilganda fenolformaldegid smolasi olinadi. Bu smoladan polimer materiallar olishda foydalaniladi.
Tabiiy gazdan Navoiy va Chirchiq elektrkimyo kombinatlarida qishloq xo`jaligi uchun zarur bo`lgan mineral o`g`itlar (karbamid va mochevina) olinadi.
Keyingi yillarda toshko`mir, torf va slaneslarni qayta ishlash yo`li bilan gaz ishlab chiqarish ancha ko`paydi. Ko`mir ham tabiiy gazlar va neft singari energiya manbai va qimmatli kimyoviy xomashyo hisoblanadi.
O`zbekistonda katta ko`mir zahiralari mavjud bo`lib, mamlakatimiz ko`mir zahiralari bo`yicha Markaziy Osiyoda ikkinchi o`rinda turadi. Ko`mir Angren, Boysun va Sharg`un ko`mir konlaridan qazib olinadi. Bu konlarning umumiy zahirasi 2 milliard tonnaga yetadi.