Darsning mavzusi: Kirish. “Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q” Darsning maqsadi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarning kalendarlar tarixi haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga calendar va yil hisobi haqida umumiy tushuncha bera olish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, zig-zag;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – ka’ba, tengkunlik, calendar, hijriy yil, milodiy yil;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Kalendarlar tarixidan

“Kalendar” lotincha so’z bo’lib o’zbek tilida “qarz daftari”, “har oyning birnchi kuni” degan ma’nolarni anglatadi.Hayotimizda esa calendar vaqtning kunlarga,haftalarga,oylarga va yillarga bo’lib hisoblanishidir.Kalendar yil,oy va kunlarning nomlari yozib qo’yilgan bo’ladi.Kalendarlar bizning bobolarimiz tomonidan “taqvim”lar deb yuritilgan.Yil- yerning quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishi uchun ketadigan vaqt o’lchov birligi.Unga ko’ra bir yil 365 kunga har to’rt yilda esa bir marta 366 kunga teng bo’lib keladi.Dastlabki calendar qadimgi Misrda yaratilgan.MisrliklAR o’zlari uchun hayot mamot masalasi bo’lgan Nil daryosining qachon toshishini kuzatganlar. Kundalik kuzatuv daryoning keying toshqiniga qadar oradan 365 kun o’tishini kuzatishgan. Shu tufayli Misrliklar 365 kunni 30 kunlik qilib 12 oyga bo’lganlar. Qolgan besh kunni bayram kunlari etib belgilashgan.Biroq Misrliklar yil hisobida 6 soatga yanglishgan edilar. Bu 6 soatlik farq 4 yilda bir sutkalik xatolik keltirib chiqargan.Qadimgi Rim davlati hukmdori Yuliy Sezar mil avv 46-yilda 1-yanvarga ko’chirdi.yangi calendar yuliy kalendari deb ataldi.Misrliklarni kalendarida har 4 yilda to’planib qoladigan bir kunni yo’qotish uchun fevral oyini to’rt yilda bir marta 29 kun qilib belgilandi.