Darslik toshkent – 2018 AsatullaevX., Allaberganov Z., Iqtisodiy ta’limotlar tarixi. Darslik. T.:, 2018, bet

«Osiyo fojiasi». Atoqli shved iqtisodchisi, Nobel mukofoti sohibi Gunnar Myurdal o’zining 1968 yili chop etilgan «Osiyo fojiasi» kitobida rivojlanayotgan mamlakatlar (Janubiy Osiyo mamlakatlari) iqtisodiy o’sishini ancha chuqur tahlil qildi. Uning ko’rsatib berishicha, kam rivojlangan mamlakatlarning iqtisodiy o’sish qiyinchiliklari, ko’pchilik G’arb mutaxassislari aytganlaridek, kapital etishmasligida emas, balki mehnat resurslarining etishmasligidir. Mehnat resurslarning etishmasligi deganda, bir vaqtda ishchi kuchining taqchilligi va ishchi kuchining ko’pligi tufayli bo’ladigan ziddiyat nazarda tutiladi. Bunday ziddiyatning asosiy sababi qishloq xo’jaligining juda qoloqligi: eski tuzilma, kadrlar tayyorlash va ta’limning past darajasi tufayli u sanoat va shaharga erkin ishchi kuchini etkazib berishga qodir emas.
Myurdal, iste’mol bilan jamg’armani bir-biriga qarshi qo’yish mumkin emasligini qayd qilib o’tadi. Iste’molni oshirmasdan rivojlanayotgan mamlakatlarda muvaffaqiyatli iqtisodiy o’sishga erishib bo’lmaydi. Nafaqat jamg’arish me’yorini ko’paytirish, balki aholining turmush darajasini oshirish uchun resurslarni topish, zamonaviy ishlab chiqarish talablariga javob beradigan ishchilarni shakllantirish uchun sharoit yaratish kerak.
Myurdal davlatning faol aralashuvini asoslab berdi. Davlat iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va texnologik qayta o’zgarishlarni amalga oshirishi lozim. Myurdalning isbotlab berishicha, aholining o’sishni nazorat qilish, qishloq xo’jaligi erlarini taqsimlash, sog’liqni saqlash va ta’lim sohalarida chuqur islohotlarni o’tkazish zarur. Iqtisodiy rivojlanishning muhim shart-sharoitlaridan biri–jiddiy institutsional qayta o’zgarishlarni amalga oshirish. Eskirgan odat va an’analarni tugatish juda katta ahamiyatga ega.
Myurdal kam rivojlangan mamlakatlar xo’jaligini rivoj-lantirish uchun to’sqinlik qilayotgan illatlarni, ya’ni davlat apparati korruptsiyasi, amaldorlar va yirik kapital egalarining jamiyat manfaatlariga xilof ravishda o’zlarining egoistik manfaatlarini amalga oshirishi, yuqori boshqaruv xodimlari-ning imtiyozli holatini ko’rsatib beradi.