Darsining maqsadi: To‘ldiruvch, uning turlari va vositasiz to‘ldiruvchi haqida ma’lumot berish. Tarbiyaviy maqsad

Terimchilarni, g‘o‘zapoyadan, traktor bilan so‘zlari to‘ldiruvchi.

Bu to‘ldiruvchilar kimlarni? nimadan? nima bilan? so‘roqlariga javob bo‘ladi.

1- va 2-gapdagi to‘ldiruvchilar ot bilan, 3-gapdagi to‘ldiruvchi esa ot va ko‘makchi bilan ifodalangan.

To‘ldiruvchilar fe’l-kesimga boshqaruv yo‘li bilan bog‘lanadi.

O‘qituvchi o‘quvchilar javobini yakunlaydi-da, darslikdagi mashiqni so‘roqlar o‘rniga to‘ldiruvchilar qo‘shib o‘qiydilar.

Vositasiz to‘ldiruvchi haqidagi ma’lumotlar darslikdagi misollardan foydalanib tushuntiriladi. O‘quvchilar oldindan ko‘chma yozuv taxtasiga yozilgan gaplardan vositasiz to‘ldiruvchilarni topib, tagiga chizib, ustiga so‘rog‘ini yozib, gapning qaysi bo‘lagiga bo‘lanishini belgilab boradi.
Mustahkamlash. Darslikda berilgan mashiqlar og‘zaki bajariladi: o‘quvchilar berilgan gaplarni o‘qib, vositasiz to‘ldiruvchilarni ko‘rsatadilar,ifodalanishini aytib beradilar. Kegingi mashq mustaqil bajariladi. Yozganlarini tekshirishda tushum kelishik qo‘shimchasi qo‘llangan va qo‘llanmagan o‘rinlarini ko‘rsatib, uni tushuntirib berish talab qilinadi.
Differensiyal usul vositasida mustaqil ish. Differensiyal usul bilan mustaqil ish olib borilganda sinif o‘quvchilarining bilimi, uquvi, amaliy malaka va ko‘nikmalariga qaraladi. O‘qituvchi o‘quvchilarni ma’lum tartibda kichik guruhlarga bo‘lib olgach, har bir guruh o‘quvchilarining bilimiga mos mustaqil ish topshiradi.
Vositasiz to‘ldiruvchilarni o‘rganishga bag‘ishlangan darsda differensiyal usuldan tayanch so‘zlarni qatnashtirib matn tuzish va darslikdagi mashqni bajarishda foydalaniladi. Bunda sinf o‘quvchilarining ko‘pchiligini bir guruh hisoblab, ularga ko‘rak, gazeta, choy, norma, tashakkur singari tayanch so‘zlar vositasida «Mening ish kunim» mavzusida bog‘lanishli matn tuzish topshiriladi. O‘zlashtirish bo‘sh o‘quvchilarga darslikdagi mashiqdan 4ta gapni ko‘chirib, vositasiz to‘ldiruvchilarning tagiga chizib, ma’nosidagi farqni tushuntirib berishga hozirlanish topshiriladi. O‘qituvchi o‘quvchilar ishini kuzatib boradi. Lozim topilganda ayrim o‘quvchilarga zarur yo‘l-yo‘riq va yordam ko‘rsatadi.
Mashg‘ulot oxirida har ikki topshiriqning bajarilishi yuzasidan suhbat o‘tkaziladi va mustaqil ish yakunlanadi.
Nazorat uchun savollar:

1. To‘ldiruvchining ta’rifini ayting, misol keltiring va tahlil qiling.

   
   

2. To‘ldiruvchi necha xil bo‘ladi? Ularning farqini izohlab bering.

   
   

3. Vositasiz to‘ldiruvchi qaysi so‘roqlarga javob bo‘ladi? Misollar keltirib, ifodalanishini aytib bering.

   
   

4. Vositasiz to‘ldiruvchi nimani bildiradi?

   
   

Uyga vazifa . Badiiy asardan 4ta gap yozing va uiarni sintaktik tahlil qiling.

Topshiriq: Yuqoridagi dars ishlanmadan foydalanib Ega va kesim orasida tireni ishlatilish mavzusiga dars ishlanma tayyorlang.