Dars ishlanmasi sana: sentab 201 yil

served  yoki,  oddiy  qilib,  server  deb  nomlanadi.  Qolgan  kompyuterlar  esa  ishchi 

stansiyalar  deb  nomlanib,  server  bilan  hamda  o'zaro  tarmoq  platalari  va  maxsus 

kabellar yordamida ulanadilar. 

Kompyuterlararo  axborot  almashinuvini  rivojlantirish  borasidagi  tadqiqotlar  shu 

bilan  to'xtab  qolmadi.  Axborot  texnologiyalarining  jadal  sur'atlar  bilan  rivojlanishi, 

endi  bitta  xonada  yoki  bir  binoda  joylashgan  kompyuterlarni  emas,  balki  uzoq 

masofada,  hatto  boshqa-boshqa  mam-lakatlarda  joylashgan  kompyuterlarni  o'zaro 

bog'lash  imkoniyatini  beruvchi  mintaqaviy  va  global  (butunjahon)  tarmoqlarni 

vujudga keltirdi. 

Mintaqaviy  tarmoqlar  bir  mamlakat  hududidagi  barcha  foydalanuvchilarni 

birlashtiradi. Bunday tarmoqqa ulangan kompyuterlar orasidagi masofa bir necha yuz 

kilometrni tashkil etishi mumkin. Global tarmoqlar dunyoning turli mamlakatlaridagi 

foydalanuvchilarning o'zaro axborot almashishini ta'minlaydi. 

Mintaqaviy  va  global  tarmoqlarda  kompyuterlarni  alohida  aloqa  kabellari  orqali 

---

ulash  qimmatga  tushadi.  Shu  sababli  ularni  modem  yordamida  telefon  tarmoqlari 

orqali  ulash  yo'lga  qo'yildi.  Kompyuterda  ma'lumotlar  raqamli  signallar  ko'rinishida 

saqlanadi,  telefon  tarmog'i  orqali  esa  analog  signallari  o'tadi.  Kompyuterdan 

chiqayotgan  signallar  modem  yordamida  raqamli  ko'rinishdan  analog  ko'rinishga 

o'tkaziladi  va  telefon  tarmog'i  orqali  yuboriladi.  Tarmoq-ning  ikkinchi  uchidagi 

kompyuterga  ulangan  modem  analog  signallarni  raqamli  signalga  o'tkazadi  va 

kompyuterga uzatadi. 

Signalni raqamli ko'rinishdan analog ko'rinishga o'tkazuvchi qurilma modulyator, 

analog  ko'rinishdan  raqamli  ko'rinishga  o'tkazuvchi  qurilma  demodulyator  deb 

ataladi. 

Bu  ikkala  amalni  birgalikda  bajaruvchi  qurilma  modem  deb  ataladi.  Uning  nomi 

quyidagicha hosil qilingan: 

 

MOdulyator + DEModulyator = MODEM.  

 

Tuzilish  jihatidan  modemlar  ichki  va  tashqi  ko'rinishda  bo'ladi.  Ichki  modemlar 

plata  ko'rinishida  bo'lib,  kompyu-terning  ichiga  joylashtiriladi.  Tashqi  modem 

kompyuterdan  tashqarida  joylashadigan  bo'lib,  o'zining  qobig'iga  ega  alohida 

qurilmadir. 

Zamonaviy modemlarning ko'pchiligi faqatgina ma'lumot uzatish yoki qabul qilish 

bilan  chegaralanib  qolmay,  balki  faks  ma'lumotlarini  uzatish  va  qabul  qilish  uchun 

ham  xizmat  qiladi.  Ba'zilari  hattoki  telefon  tarmog'iga  ulangan  javob  beruv-chi 

avtomat  qurilma  vazifasini  ham  o'tashi,  ya'ni  xotiraga  yozilgan  ovoz  signallarini 

uzatishi  yoki  bunday  signallarni  qabul  qilib  xotiraga  fayl  ko'rinishida  yozib  qo'yishi 

mumkin. 

Hozirgi  kunda  mintaqaviy  va  xalqaro  tarmoqlarda  komp-yuterlar  nafaqat  telefon 

tarmoqlari, balki radio va sun'iy yo'ldoshlar orqali axborot almashinadilar.