Daniel Defoning "Robinzon Kruzo"

D.Defo va uning “Robinzon Kruzo” sarguzasht asar tahlili
Daniel Defoning "Robinzon Kruzo" romani o'z tarkibida bosqichma-bosqich adabiy asarga ishora qiladi. Qurulish berilgan "jadval" ga qat'iy mos ravishda rivojlanadi: birinchi navbatda, jabrlanuvchini odam yashamaydigan orol qirg'og'iga olib kelishadi, so'ngra u hayot uchun zarur bo'lgan barcha narsalarni yig'ishni boshlaydi. Mahalliy yirtqichlar vaqti-vaqti bilan Robinzon oroliga Kruzo o'rnashib, uyi atrofida palisade qurib, yaxshi qurollangan paytda suzishni boshladilar.
Yashagan orolga tashlangan halokatga uchragan dengizchi uchun asosiy vazifa, oziq-ovqat olish uchun vositalarni sotib olish edi. Hech bo'lmaganda, pichoq bo'lishi kerak edi, uning yordamida siz quyonni olishingiz va olov uchun teshik qazishingiz mumkin. Ikkinchisi - olov. Bu bizga tizza va tinder kerak degan ma'noni anglatadi. Avvaliga Robinzon band edi - unda hech narsa yo'q edi. Ammo bir muncha vaqt o'tgach, ular sayozlikda qolib, kemaga etib borishdi va u erda hayot uchun zarur bo'lgan hamma narsani topdilar. Kapitanning kabinasida oltin zaxiralari topilgan, u Robinsonga hech qanday foyda keltirmaganday tuyulgan, ammo u ularni orolga sudrab borgan. Bu boylikni isrof qilmaslik uchun najot uchun bir turtki bo'ldi.
Kitobning asosiy qahramoni haqida o'quvchilarning fikri noaniq. Ko'pchilik Robinzonni qiyinchiliklar sindirmagan qahramon deb biladi. Ba'zi o'quvchilar orol zohidining rolini o'zlari uchun sinab ko'rishga harakat qilishadi, ular dengizchining boshiga tushgan barcha qiyinchiliklarga dosh bera oladimi yoki bu vaziyatdan sharaf bilan chiqib keta oladimi yoki yo'qmi deb bahslashmoqdalar. Daniel Defo murakkab tarixiy asrda yashab o‘tdi. U yozuvchi bo‘lgunga qadar gazlama mollari bilan savdo qildi, sharob oldi-sotdisi bilan shug‘ullandi, lekin sira ishi yurishmadi; fabrika egasi, ishbilarmon, josus, askar, pamfletchi, mahbus, jurnalist, muharrir, adabiy “mardikor” bo‘ldi. Sanab o‘tilgan har bir kasbning adib hayotiy faoliyatidagi o‘rnini, ahamiyatini bir o‘ylab ko‘ring-a?! Eh-he! Daniel Defoni qiziqtirmagan, u “burnini tiqmagan” soha qolmagan ekan, deysiz.
Hayotining so‘nggi yillarida Defo siyosiy jurnalist sifatida o‘z qobiliyatini siyosiy hojatbarorlik yo‘lida sarflab, badiiy adabiyotdan chetlashgandek taassurot qoldirdi
Defoshunoslar va tanqidchilar ta’kidlaganidek, u “zamonaviy odam”, “zamonaviy dunyoning fuqarosi”, “afsonaviy odam” edi. Mana ko‘rdikki, adibning hayoti o‘ta mashaqqatli kechgan. U butun ijodi davomida o‘ta og‘ir umr so‘qmoqlaridan o‘tgan. Ijodkor chekkan mana shu qiyinchiliklar va azoblar evaziga qismat unga ajoyib mukofot tuhfa etdi. Bu – “Robinzon Kruzo”ning jahon xalqlari oldidagi so‘nmas shuhratidir. Afsuski, bu hayrat va olqishlar unga vafotidan keyin nasib etdi. Ijod ahli hayoti ana shunday turfa qismatlari bilan o‘ziga xos sirli olamdir.