Dang’ara tumani xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo’limiga qarashli 37 – umumta’lim maktabi

1- masala. Bosimi p, egallagan hajmi V va harorati T bo Igan ideal gazning holatini ifodalovchi matematik model tuzing.
Bu masalaning yechimini Klayperon formulasi beradi, ya'ni ideal gaz­ning bosimi, hajmi va harorati o'zaro quyidagicha bog'langan:

Bu formula ideal gazning haroratining o'zgarishi bosim yoki hajmning o'zgarishiga sabab bo'lishini yaqqol ifoda etadi.
2- masala. Gulning o'sish jarayoni modelini tuzing.
O'simliklarning yashashi va o'sishi uchun havo, yorug'lik, suv hamda ozuqa kerak bo'lishini botanika kursidan bilasiz. Ularning miqdori har xil o'simliklar uchun turlichadir. Masalan, ba'zi gullar qorong'iroq va quruqroq sharoitda yaxshi o'ssa, boshqalari yorug'lik va namlikni ko'proq talab etadi. Shuning uchun masalaning modeli quyidagi tenglamalar sistemasi orqali ifodalanadi:

bunda t - vaqt; T - havo harorati; I - yorug'lik miqdori; H - gul tanasidagi namlik miqdori; a, p, у - harorat, yorug'lik, namlikka mos doimiy kattaliklar.
Ko'rib o'tilgan masalalarning modellariga e'tibor berib, shuni aytish mumkinki, qaysi sohada bo'lmasin, matematik modellashtirish uchun faqat-gina matematikadan emas, balki shu sohalardan ham yetarli bilimga ega bo'lish zarur ekan.