Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Ҳаёт кечириши. Бу зараркунанда бир жойдан иккинчи жойга асосан кўчат билан, шунингдек мева ва хазон билан тарқалади.
Қалқондор дарахт ва буталарнинг тана ва шохларида икки ёшдаги личинкалик стадиясида қишлайди; совуққа жуда чидамли. Кўкламда личинкалар жуда секин ўсади, вояга етган дастлабки ҳашаротлар май охирида чиқади. Қалқондорнинг эркаги урғочисидан икки марта камроқ бўлади. Ҳашарот жуфтлашмасдан, партеногенез йўли билан кўпая олади. Май охирида тухум қўя бошлайди; тухум қўйиши деярли икки ойга чўзилади.
Урғочи қалқондор умрида 50 тача тухум қўяди: Бир ёшдаги личинкалар (бродяжкалар) урғочиларининг қалқонлари тагидан ўрмалаб чиқади ва пайдо бўлган кунлариёқ баргларга, шохларга, дарахт танасига ва меваларга ёпишиб олади. Қалқондорлар дарахтларда зич колониялар ҳосил қилади.
Июн-августда Кавказнинг денгиз соҳилидан Марказий Осиёга зараркунанда ўтиш хавфи каттароқ бўлиб, қалқондорнинг иккинчи насли шу даврда етилади. Қалқондор йилига икки насл беради.
Кураш чоралари. Эрта кўкламда (куртаклар бўртгунча) дарахтлар пўстлари нобуд бўлган тангачалардан тозаланади ва чиққан ахлат ёқилади. Шундан кейия 10 % ли минерал мой эмульсияси пуркалади. Зараркунанданинг кичкина маконларида дарахт ва буталар палаткада цианид кислота билан фумигация қилинади.
Карантин чоралардан-қалқондор тарқалган туманлардан дарахт ва бута кўчатлари келтирилган тақдирда улар метил бромид ёки цианид кислота билан юқумсизлантирилади.


Япон камфора қалқондори
Pseudaonidia duplex Сkll.
Зарари. Кўпгина дарахт ва буталарга, жумладан олма, нок, цитрус ўсимликлари, ёнғоқ, япон хурмоси, анжир, камфора ва зайтун дарахтларига, чой тупи, шунингдек токка зарар етказади. Қалқондорлар дарахтларнинг ширасини сўриб, қувватдан кеткизади, уларни тузук ўстирмай, шохларини қуритиб қўяди, баъзан эса бутун-бутун дарахт ва буталарни нобуд қилади.
Тарқалиши. Ҳиндистон, Япония, Америка Қўшма Штатларининг жанубий қисмларида ва Гавайя оролларида учрайди.
Таърифи. Қалқони юмалоқ, тўқ қўнғир ёки ҳар хил рангда товланувчи жигар ранг тусда бўлади. Пигидийси тўрт жуфт бўлакчали, шу жумладан сўнгги жуфти аввалги жуфтларига қараганда калтароқ бўлади. Вояга етган урғочи ҳашаротларнинг қалқони 2,7 мм гача боради.
Ҳaёт кечириши. Зараркунанда янги жойларга асосан дарахт ва буталарнинг кўчатлари орқали ўтади. Қалқондор ўсимликларнинг шохларида, таналарида, барг ва меваларида колониялар ҳосил қилади; бу ҳашаротнинг ривожланиши учун энг қулай ҳарорат 27-30⁰. Урғочи ҳашарот қалқонлари остига камида 125 та тухум қўяди. Тухумдан личинка чиқади. Улар қалқонлар остидан ўрмалаб чиқиб, дарахтларнинг шохларига тарқалади, тез орада субстратга ёпишиб олади ва ҳаракатланмайдиган бўлиб қолади. Зараркунанда ҳозир тарқалган жойларида йилига иккитадан тўрттагача насл беради.
Кураш чоралари. Асосий кураш чораси шуки, эрта кўкламда (куртаклар бўртгунча) дарахт ва буталарга 10 % ли минерал мой эмульсияси пуркалади. Бу дори маҳаллий қалқондорларни ҳам ўлдиради. Асосий карантин чораси кўчатларни метил бромид ёки цианид кислота билан юқумсизлантиришдир.