Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Ҳаёт кечириши. Кўк чигирткалар тухумлик стадиясида қишлайди. Сийрак ўтли, қуёшга қараган очиқ жойларда, март охири ва апрелнинг биринчи ярмида тухумдан личинкалар чиқади; ўсимлик қолдиқлари ва бегона ўтлар қалин бўлган жойларда тухумдан личинкаларнинг чиқиши кечикади. Тухумдан личинка чиқиш даври бирмунча узоққа чўзилади, личинка миқдори табиатда аста-секин кўпая боради.
Личинкалар дастлабки ёшида кичик тўдаларга бўлиниб яшайди. Кейинроқ тарқалиб, якка-якка яшашга киришади. Ёш чигирткалар айниқса кўклам илиқ келган йиллари тез ўсиб, беш марта пўст ташлайди. Пўст ташлаш ҳодисаси кундузги илиқ вақтларда юз беради. Май ойида ва июн бошида қанот чиқаради.
Қанот чиқарган кўк чигирткалар узоқ масофага уча олмайди; узунқуйруқ чигиртка оқпешона чигирткага қараганда яхшироқ учади (оқпешона чигиртка атига бир неча метргагина уча олади).
Кўк чигиртка қанот чиқарганидан кейин тахминан тўртинчи кундан бошлаб чириллашга киришади, бу ҳол унинг жинсий вояга етганлигини кўрсатади. Чигирткалар кечқурунлари жуда серҳаракат, фаол бўлади; илиқ кечалари буларнинг чириллаши эрталабгача тухтамайди, баъзан чириллаши кундуз кунлари ҳам давом этади.
Кўк чигирткаларнинг кўплаб қўшилиш ҳодисаси кечанинг биринчи ярмида рўй беради, шундан кейин уч-етти кун ўтиб, кун қизиғи сусая бошлагач тухум қўйишга киришади; бунда урғочи чигиртка тухум қўйгичини пастга эгиб тупроққа санчади, тухумини бутун тухум қўйгичи бўйича чуқурликка қўяди. Тухумини қўйиб бўлгач (бунинг учун урғочи чигиртка 5-15 минут вақт сарф қилади), у тухум қўйилган чуқурнинг устини зич беркитиб қўяди. Шундан кейин чигиртка сал нарироқда тухум қўйгичини яна ерга санчиб тухум қўяди; ҳар чуқурчага биттадан тухум қўяди; битта урғочи чигиртка 200 гача тухум қўйиши мумкин.
Кўк чигиртка ва бунинг личинкалари кўпгина экин ва ёввойи ўсимликларнинг баргини, гули ва мевасини четидан ва ўртасидан кемириб овқатланади; шу билан бирга кўк чигиртка ҳар – хил ҳашаротларнинг серэт аъзоларини еб ҳам яшайди.
Узунқуйруқ ва оқпешана кўк чигиртка қуруқ лалмикорликларда яхши урчиганидан лалми экин майсалари бу зараркунандадан кўпроқ шикастланиб туради.
Кураш чоралари. Кўк чигирткаларга қарши курашда ҳар гектарга 20-25 кг дан гексахлоран чанглаш, шунингдек қир чигирткаларига қарши курашда ишлатилганидек заҳарли емлар ишлатиш анча яхши натижа беради; бунда заҳарли емни кепакдан тайёрлаш маъқул кўрилади.
Бундан ташқари, кўк чигиртка тушган экинларга оҳак аралаш париж кўки дориси пуркалади, бу дори 1 л сувга 1 г париж кўки ва 2 г янги сўндирилган оҳак қўшиб тайёрланади, бундай тайёрланган эритма ҳар гектар экинга 1000—1500 л сарфланади ёки гектарига 15 кг ҳисобидан кальций арсенат чангланади.