Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Кураш чоралари. Ҳамма омбор-склад зараркунандаларига қарши курашиш чоралари кўп жиҳатдан ўхшайди, шунинг учун ушбу мавзунинг охирида хулоса қилиб айтилади.


Ғалла пармачиси
Stegobium paniceum L.;
кенг тарқалган синоними: Sitoderpa panacea L.
Зарари. Ғалла пармачиси хилма-хил маҳсулот ва нарсаларга-ун, ундан тайёрланган овқатлар (сухари, печенье), доривор ўсимликлар, тамаки, кўкат, шоколад, қуритилган гўшт, гербарийлар, ҳашаротлар коллекцияси, қоғозлар, юмшоқ ёғочга зарар етказади.
Тарқалиши. Ғалла пармачиси ҳамма ерда учрайди, фақат ер шарининг энг чекка шимоли билан чекка жанубида учрамайди.
Таърифи. Ғалла пармачиси 2,0-3,5 мм катталикдаги жигар ранг қўнғиз бўлиб, цилиндрик танаси тук билан қопланган; бошини юқоридан олдинга туртиб чиқиб турадиган олдинги орқаси беркитиб туради; қўнғизнинг ипсимон мўйловлари бор, уларнинг сўнгги учта бўғими бошқаларидан узунроқ; қанотустликларида яққол кўриниб турадиган чуқур эгатлар бўлади.
Личинкаси 0,5 см гача боради, ранги оқ, орқасида туклар ва микроскопик тиканлар бўлади; боши оч сариқ ёки оч жигар ранг; кўкрак сегментлари қорин сегментларидан бирмунча йўғон; личинканинг анал тешиги узунасига кетган ёриққа ўхшайди.
Ғумбаги 2,5-3,5 мм катталикда, қорин учи юмалоқланган, кейинги оёқларини узун қанотустликлари беркитиб туради; орқасининг олди қисми қавариқ бўлади.
Ҳаёт кечириши. Ҳашарот йилига бир неча марта насл беради, ҳар гал насл бериши тахминан 2 ой, ноқулай шароитда эса 4 ойгача давом этади.
Вояга етган қўнғиз озиқланмайди ва личинка стадиясида танасида тўпланган ёғ ҳисобига яшайди. Урғочиси турли озиқ-овқат ва нарсаларга 40 тагача тухумни тўп қилиб қўйиб кетади. Урғочи қўнғиз 60 тадан 140 тагача тухум қўяди. Тухумлардан 6-12 кунда личинка чиқади.
Личинкаси қаттиқ нарсаларни ўйиб йўл очади ва ўсган сайин уни кенгайтира беради. Унда личинка йўл очиш ўрнига ун зарраларини ахлати билан ёпиштириб, шарсимон катак қуради. Личинкаларнинг ривожланиши шароитга қараб 40 кундан 100 кунгача давом этади.
Личинка катакда, озиқ модда юзасига яқин жойда ғумбакка айланади. Ғумбак стадияси 15-20 кун давом этади. Ғумбакдан қўнғизлар чиқади. Шундан кейин улар личинкаси тушган нарсаларни ўйиб, юмалоқ тешик очади, шу тешикларга қараб, омборга ҳашарот тушганлиги бемалол аниқланади; бундай тешиклар аксари кўп бўлиб, бир-бирига яқин жойлашади.
Иситиладиган биноларда ғалла пармачиси йилига 4 тагача насл беради.