Dahnoma asari muallifi Y. Amiriyga Navoiy tarifi

Delam bedard giriftor gasht dar hame u,

Magar kunad shohi olam belutf dar monash...”

Navoiyning Yusuf Amiriy to‘g‘risida bergan ma’lumotidan ma’lum bo‘ladiki, YUsuf Amiriy yashagan davr Navoiyning yoshlik paytlariga to‘g‘ri keladi. Atoqli adabiyotshunos Abduqodir Haytimetovning aytishicha, Navoiy Yusuf Amiriy bilan ko‘rishmagan. Qolaversa, Navoiy Yusuf Amiriyning devonidan yaxshi xabardor bo‘lgan. Navoiy bergan ma’lumotdan, Yusuf Amiriy XV asrning birinchi yarmida yashab ijod qilgan, degan xulosaga kelish mumkin. Navoiy yana”Muhokamat ul-lug‘atayn” asarida ham, Gadoiy, Haydar Xorazmiy va boshqa bir necha shirlar qatori, Yusuf Amiriyni o‘z davrining ulug‘ shoiri sifatida ta’riflaydi. “Dahnoma”dan ma’lum bo‘lishicha, Yusuf amiriy SHarq tarixi va mifologiyasidan, diniy va dunyoviy bilimlardan yaxshi xabardor bo‘lgan edi.

Amiriyning “Dahnoma” asari nomachilik an’analariga rioya qilingan holda yozilgan. Asar o‘nta nomadan iborat bo‘lib. Xorazmiyning “Muhabbatnoma”siga hamohang usulda yozilgan. Ammo asarning o‘ziga xosligini ko‘rsatadigan dalillar borki, bular “Dahnoma”ning o‘zbek mumtoz adabiyotidagi o‘rnini belgilaydi. Jumladan, “Muhabbatnoma”da asarning oxirida fard berilgani holda, “Dahnoma”dagi har bir nomada oshiq yoki ma’shuqaning nomasidan so‘ng g‘azal, so‘ngra fard berilgan (misol berish kerak). Yana “Dahnoma”da har bir nomada oshiqning maktubidan so‘ng, ma’shuqaning maktubi keltiriladi. Bunday usul har bir nomani mustaqil asar sifatida talqin qilishga imkon beradi. Qolaversa, muallif ham shu maqsadni ko‘zlagan bo‘lsa kerak. SHu tariqa “Dahnoma”ning tuzilishida o‘ziga xoslik yuzaga kelgan.

Yusuf Amiriy Boysung‘ur mirzo himoyasida yashaganligini ta’kidlaydi. Ayni paytda Boysung‘ur mirzo insoniyatga nisbatan himmatli hukmdor bo‘lganini, insonlarni g‘oyat qadrlaganini ham “Dahnoma”da aytib o‘tadi: