D tojiboyeva, A. Yo‘ldoshev maxsus fanlarni o'qitish metodikasi

Harakatlar mazmuni	Guruh bahosi	Guruh xatosi	To‘g‘ri javeb	Yakka baho
Yakka xato
Nomoddiy aktivlarning hisobvaraqlari	4	0	4	3	1
Debitor qarzlar va muddati kechiktirilgan xarajatlaming hisobvaraqlari — uzoq muddatli qismi	9	0	9	8	1
Aso&iy vositalarning hisobvaraqlari	1	0	1	1	1
Nomoddiy aktivlarning eskirish hisobvaraqlari	6	1	5	4	2
Kapital quyilmalaming hisobvaraqlari	7	1	8	9	1
Asosiy vositalarning eskirish hisobvaraqlari	3	1	2	1	1
Uzoq muddatli investi- siyalarning hisobvaraqlari	5	I	6	5	1
Moliyalanadigan lizing shartnomasi bo'yicha olin- gan asosiy vositalarning hi­sobvaraqlari	2	1	л J	7	4
Kapital quyilmalaming hisobvaraqlari	8	1	7	6	1
		6			13

Demak, birgalikda ishlaganda xato kamaygan. Lekin to‘g‘ri javob berish uchun talabalar o‘z ustida ishlashi, qaysi hisobvarag‘i ketma-ketligini aniq bilib olishi kerak.

FSMU Bu metod ham bir necha faza yoki bos-

metodini qoilash qichga bo‘lib qoMlaniladi. Shuni nazarda tutib, FSMU texnologiyasi deb ham yuritiladi. Bu metod ham o‘quvchi-talabalarni mustaqil, erkin fikrlash va o‘z fikrini himoya





qilishga, o‘quv jarayonida egallagan bilimlarini baholashga, ba- hslashish madaniyatini va unga rioya qilishni o‘rgatadi.

O^lz fikrlarini aniq va qisqa ifodalab, uni tasdiqiovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni bayon etishni o‘rganishga yordam beradi.

Bu metodda ham awalgi metod kabi topshiriq awal har bir o‘quvchi-talaba tomonidan individual, so‘ngra kichik guruhlar hamda butun guruh bilan birgalikda bajariladi.

1. 
   Tayyorgarlik ko'rish fazasi
   

0‘qituvchi o‘quvchi-talabalar bilan birgalikda darsda bahs qili- nadigan, muhokama qilinadigan savol, mavzu yoki o‘rganilgan bo‘Iimni belgilaydi. Ana shu doirada har bir o‘quvchi-talabaga o‘z fikrini aytish, flkrning bildirish sababini ko'rsatish, misol keltirish hamda umumlashtirish topshiriladi. Bu topshiriq, bajariladigan ish- ning ketma-ketligi ko‘rsatilgan varaqlar tarqatish orqali yoki dos- kaga yozib, har bir o‘quvchi-talabani o‘z daftariga ko‘chirib olish tarzida amalga oshiriladi.

2. 
   Axborot bilan ta’minlash fazasi
   

Varaqlarda quyidagilar yozilgan:

(F) — Fikringizni bayon eting;

(S) — Sabab ko‘rsating(bayon qilgan fikringizga sabab ko‘rsatishingiz kerak);

(M) — Misol keltiring(ko‘rsatgan sababni isbotlovchi misol keltirish kerak);

(U) — Umumlashtiring (bildirgan fikringizni umumlashtiri- shingiz kerak). 0‘qituvchi ulami qanday bayon qilish kerakligini tushuntiradi. Har bir kishi o‘z fikrini erkin aytishi mumkinligi eslatib o‘tiladi. Uni bajarishga qancha vaqt ajratiladi, qanday qoi- dalarga rioya qilish kerak, kabilar e’lon qilinadi.

3. 
   Topshiriq ustida ishlash fazasi
   

Har bir o‘quvchi-talaba o‘z fikrlarini tarqatilgan varaqlarda yoki daftarida aks ettiradi. .

4. 
   Kichik guruhlar ish natijasini muhokama qilish
   

Talabalar kichik guaihlarga bo'linib, kichik guruhning har bir

a’zosi o‘zi bildirgan fikr bilan o‘rtoqlarini tanishtiradi. Kichik gu­ruh a’zolari birgalikda muhokama qilib, FSMU ni umumlashtiril- gan holda yozadilar. Fikrlarni umumlashtirish paytida har bir o‘quvchi-talaba o‘z fikrini himoya qilishi, isbotlashi mumkin. Ki­chik guruh o‘z fikrini asosiy guruh oldida himoya qilishga tayyor­garlik ko'radi.

5. 
   Yakunlash
   

Наг bir kichik guruh o‘z fikrini guruh oldida bayon qiladi, asoslaydi, himoya qiladi. Buning uchun guruhdan tayinlangan vakil FSMUning har bir bosqichi bo‘yicha bildirilgan fikrlarni" alohida o'qiydi. Guruhning nima sababdan shu fikrga kelganini aytib o‘tishi mumkin.

Masalan:

Ish haqi to‘g‘risidagi savolni muhokama qilganda, bu metod- dan foydalanishni ko‘rib chiqaylik.

Aytaylik, tarqatilgan varaqdagi yoki amaliy mashg‘ulot (semi- - nar) daftarida meni javobim quyidagicha bo‘lsitr.

F — Fikringizni bayon eting. Meni ish haqim oshsa xursand bo'laman.

S — Fikringiz bayoniga biron sabab ko‘rsating. Chunki, ish haqi oshgach, meni ehtiyojimni qondiradigan xilma-xil tovar va xizmatlardan foydalanish imkoni ortadi. Anchadan beri orzu qilib yurganim chet elga sayohat qilish imkoni vujudga keladi.

M — Ko‘rsatilgan sababni isbotlovchi misoi keltiring. Men hisoblab chiqdim: awal olgan ish haqim faqat oziq-ovqat va kiyim- kechak, kommunal to‘lovlarga yetar edi. Endi oyiga 100 ming so'mdan jamg'arish imkoniga ega boMdim.

U — fikringizni umumlashtiring. Bulardan shunday xulosa cliiqarishim mumkinki, ish haqi oshgach, boshqalarda ham shun­day imkoniyat vujudga keladi.

Navbatda, kichik guruh a’zolarming fikri FSMU varag‘ida aks ettiriladi. Ular asosida qanday umumiy xulosaga kelish va kichik guruh taqdimotida bayon qilishga kelishib olinadi. Kichik guruhda hamma o‘z fikri bilan o‘rtoqlashib, bu yerda inflatsiya hisobga olinmaganini aytishi mumkin. Orzu qilingan maqsadga yetish uchun tovar, xizmatlar taklifi awalgidan kam bo‘lmasligi, narxlar, ayniqsa, oziq-ovqat, kiyim-kechak, kommunal xizmatlari deyarli o‘zgarmasligi kerak. So'mning tovar bilan ta’minlanish darajasi pasaysa, hamma tarmoqlarda ham ish haqining o‘sishi infiatsiyaga olib keladi. Uni pasaytirmaslikning yo‘li mehnat unumdorligining ish haqiga nisbatan tezroq o'sishini ta’minlash zarur. U holda ki­chik guruh a’zolarining umumiy fikri quyidagicha bo‘lishi mumkin:

U — fikringizni umumlashtiring. Mehnat unumdorligi ish haqiga nisbatan ko'proq darajada ortsa, ish haqining ortishi tur- mush darajasining ko‘tarilishi, turli-tuman yangi ehtiyojlarning qondirilishiga olib keladi.

0‘qituvchi darsni yakunlar ekan, aytilgan fikrlarga o‘z mu-





nosabatini bildiradi. Ularga murojaat qilib, bugungi darsdan nima- larni bilishgani, bu metodni qachon, qanday qo‘llash mumkinligi va boshqa savollar beradi. O'quvchi-talabalar va kichik guruhlar- ning faoliyatini baholaydi.

2.