D r. X. Djuraev, Sh. Yu. Djabbarov, B. M. Umirzakov tarmoq protokollari

 
Paketli kommutatsiyaning afzalliklari:
-
pulsatsiyali trafikni uzatishda tarmoqning o‗tkazish 
qobiliyatini oshirish imkoniyatini beradi; 
-
foydalanuvchilararo trafik xolatini inobatga olgan holda, tarmoq 
sharoitiga nisbatan fizik kanallarning o‗tkazish qobiliyatini taqsimlash 
imkoniyatini beradi. 
Paketli kommutatsiyaning kamchiliklari:
-
kommutatorlarning

buferlaridagi xalaqit tarmoq xolatiga bog‗liq
bo‗lganligi sababli foydalanuvchilararo uzatish tezligining noaniqligi; 
-
ma‘lumot paketlarining o‗zgaruvchanligi; 
-
buferlarda navbatlar ortib ketganligi sababli ma‘lumotlar 
(paketlar)ni yo‗qolishi. 
Bu kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida turli usullar qo‗llaniladi (Quality 
of Service (QoS) kabi). Bunday usullar qo‗llanilishi sababli paketlar 
kommutatsiyasi hozirgi kunda yuqori tezlikli tarmoqlarni tashkil etishda eng 
samarali deb tan olingan. 
Paketli kommutatsiya tarmoqlari ikki xil ishlash tartibiga ega: 
virtual 
kanallar tartibi
(ulanish orqali aloqa) va 
deytagrammali tartib
(ulanishsiz aloqa).
Paketli 
kommutatsiya 
kommutatorining 
kanallar 
kommutatsiyasi 
kommutatoridan farqi kommutatorning chiqish porti paket qabul qilingan vaqtda 
boshqa paketni uzatish bilan band bo‗lganda paketlarni vaqtinchalik saqlab turish 
uchun ichki bufer xotirasiga egaligidir.
Ma‘lumotlarni uzatishning bunday sxemasi magistral aloqada kommutatorlar 
orasida trafik pulsatsiyasini kamaytirishga va shu orqali ularni tarmoq o‗tkazish 
qobiliyatidan yanada samaraliroq foydalanishga imkon beradi.
Tarmoqda birlik vaqt mobaynida paketlar kommutatsiyasi usulini qo‗llab 

---

38 
uzatiladigan 
kompyuter 
ma‘lumotlarining 
umumiy 
hajmi 
kanallar 
kommutatsiyasini qo‗llab uzatiladigan ma‘lumotlar hajmiga nisbatan ko‗proq 
bo‗ladi. Buning sababi, katta sonlar qonuniga ko‗ra alohida abonentlar pulsatsiyasi 
vaqt bo‗yicha shunday taqsimlanadiki, ularning maksimal qiymatlari bir-biriga 
mos kelmaydi, shuning uchun kommutatorlar, agar xizmat ko‗rsatilayotgan 
abonentlar soni haqiqatdan ham ko‗p bo‗lsa, doimiy va yetarli pog‗onada bir 
maromda yuklangan bo‗ladi.