D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova

Tayanch so‘z va iboralar: mulk, mulkni baholash maqsadlari, 
mulk qiymati, baholash bosqichlari.
Nazorat savollari:
1. Mulkni baholash maqsadlari nimalardan iborat?
2. Mulk qiymatini baholash bosqichlarini sanab bering.
III bob
. BAHOLASH TAMOYILLARI
3.1. BOZOR MUHITI BILAN BOG‘LIQ  
TAMOYILLAR
Baholash faoliyati iqtisodiyotni isloh qilish va huquqiy davlat 
qurishning ajralmas qismiga aylandi. Mulk qiymatini baholashning 
maqsad va vazifalarini, usullarini mulk turlarini baholashning 
o‘ziga xos xususiyatlarini batafsil o‘rganish baholash faoliyatini 
nafaqat bozor infratuzilmasining amaliy tarmog‘i sifatida, balki 
amaliy iqtisod fanining ilmiy-uslubiy yo‘nalishi sifatida tushunish 
imkonini beradi. 
O‘zbekiston Respublikasining «Baholash faoliyati to‘g‘risida»gi 
Qonunida baholash faoliyati tushunchasiga quyidagicha ta’rif 
berilgan: «Baholash faoliyati baholovchi tashkilotning baholash 
obyekti qiymatini aniqlashga qaratilgan faoliyatdir».  Bir so‘z bilan 
aytganda, baholash faoliyati baholash sertifikatiga hamda malakasiga 
ega bo‘lgan baholovchi tomonidan baholanayotgan mulkning eng 
ehtimolga yaqin qiymatini aniqlashga qaratilgan faoliyatdir.   
Dastlab baholash faoliyati Buyuk Britaniyada XIX asrning 
o‘rtalarida, 1861-yilda Buyuk Britaniya qiroli tomonidan 

---

52
surveyrlarga (ingl. surveyor – yer o‘lchovchi) kasbni o‘zini o‘zi 
tartibga solish huquqi bilan berilgan vaqtda ularning kasbi doirasida 
paydo bo‘ldi va Qirollik charter surveyrlar instituti tashkil etildi
1
.    
Mulkni baholash – bu ma’lum bir qiymatga ega bo‘lgan va 
vaqtinchalik qiymatga ega bo‘lmagan obyektni (bino, inshoot, 
asbob-uskunalar, qisqa va uzoq muddatli vositalar) haqiqiy bahosini 
belgilash va qayta belgilab berishni ta’minlash.
Mulkni baholash – ko‘char va ko‘chmas mulkning bozor 
narxdagi ifodasini aks ettirish. Mulkni baholashda bir qator 
ko‘rsatkichlarga ahamiyat berilishi kerak,  uni baholayotgan paytda 
mulkning  tasnifiga,  daromadliligi  va  xarajatliligiga  qarab  va  eng 
asosiysi, mulkning haqiqatdagi qiymatining narxdagi ifodasining 
aks ettirib berilishida baholovchi muassasalar asosiy o‘rin tutadi.