D. Q. Usmanova

ishbay-progressiv
shaklida 
hisoblash. 
Ishchilar mehnatiga haq to‘lashning ishbay-progressiv shaklida, o‘rnatilgan 
boshlang‘ich meyor (negiz)lar chegarasida to‘g‘ri ishbay narxlarida, bu me’yordan 
ortiqchasi - oshirilgan narxlarda amalga oshiriladi. Ishbay baholarning oshishi, har 
bir holatda maxsus shkala bo‘yicha aniqlanadi. Masalan, boshlang‘ich meyorni 1% 
dan 10 % gacha ortig‘i bilan bajarganda ishbay baho 30% ga oshadi, 10 dan 30% 
gacha - 50% ga oshadi va hokazo. Bu tizim bo‘yicha qo‘shimcha haqlar har xil 
usullar bilan belgilanadi. Quyidagi usullar nisbatan universal bo‘lib hisoblanadi: 
- ish haqining, butun bajarilgan ish hajmi uchun to‘g‘ri baholarda hisoblangan 
qismini aniqlash; 
- olingan kattalik ishlab chiqarish me’yorini oshirib bajarish foiziga va ishbay 
narxning oshish koeffitsientiga (koeffitsient amaldagi progressiv to‘lov 
shkalalaridan olinadi) ko‘paytiriladi. 
Misol: Asosiy ishlab chiqarish ishchisi bir oyda 300 dona mahsulot 
tayyorladi. Bir dona mahsulot uchun ishbay baho: 250 donagacha - 5250 so‘mni, 
250 dan 300 donagacha - 5700 so‘mni, 300 dan 330 donagacha - 5850 so‘mni 
tashkil etadi. 
Ushbu holatda ish haqini hisoblash quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 
belgilangan meyor doirasida tayyorlangan mahsulot uchun ish haqi miqdori 
aniqlanadi: 250 dona x 5250 so‘m = 1312500 so‘m; 
belgilangan me’yordan oshirib tayyorlangan mahsulot uchun ish haqi miqdori 
aniqlanadi: 50 dona x 5700 so‘m = 285000 so‘m; 

---

225 
ishlab chiqarilgan mahsulot uchun ish haqining umumiy summasi aniqlanadi: 
1312500 + 285000 = 1597500 so‘m. 
Xodimga ish haqini, mehnatga haq to‘lashning