D. Q. Usmanova buxgalteriya

Aksiz solig‘i hisobi. Aksiz solig‘i sof daromad narxida va qo‘shilgan qiymat soligTga tortiladigan bazada hisobga olinadigan, bilvosita soliq sifatida byudjetga toTanadigan soliqdir.
Aksiz solig‘i Soliq kodeksining 229 - 241 moddalari bo‘yicha tartibga solinadi va aksiz solig‘i toTovchilari boTib;

• 
  0‘zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig‘i solinadigan tovarlami (aksiz toTanadigan tovarlami) ishlab chiqaruvchilar;
  
• 
  0‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga aksiz toTanadigan tovarlami import qiluvchilar;
  
• 
  oddiy shirkat aksiz toTanadigan tovar ishlab chiqargan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasining oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan sherigi (ishtirokchisi).
  

316




- Aksiz to‘lanadigan tovarlaming ayrim turlari bo‘yicha aksiz to‘lanadigan tovarlar ishlab chiqaruvchi boimagan shaxs O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan aksiz soligini toiovchi etib belgilanishi mumkin.
Aksiz soligining stavkalari mutlaq summada (qafiy) belgilangan aksiz toianadigan tovarlar bo‘yicha soliq solinadigan baza aksiz toianadigan tovarlaming naturada ifodalangan hajmi asosida aniqlanadi.
Sotilish qiymatiga:
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti;
K-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
Aksiz soligi qiymatiga:
D-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti.
K-t 6410-"Byudjetga toiovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti.
Aksiz soligi byudjetga oikazilganda:
D-t 6410-"Byudjetga toiovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti.
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti.
Foyda soligining hisobi. Hisobot davri tugagach yilik moliyaviy hisobot tuzishda 9810 «Foyda soligi bo‘yicha xarajatlar» va 9820 «Foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yigimlar bo‘yicha xarajatlar» schyotlarining debetida hisobga olingan soliqlar summasi 9910 «YAkuniy moliyaviy natija» schyotining debetiga o‘tkaziladi: D-t 9910 «YAkuniy moliyaviy natija», K-t 9810 «Foyda solig‘i bo‘yicha xarajatlar» va 9820 «Foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yigimlar bo‘yicha xarajatlar» schyotlari.
Demak, foyda soligini toiagunga qadar foyda (zarar) summasidan foyda soligini (9810-schyoti) va foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yigimlar (9820-schyoti) summasini ayrib tashlagandan so‘ng hisobot davrining sof foydasi (zarari) chiqadi va u moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot (2-sonli shakl)ning 270-satrida ko‘rsatiladi.
Sub’ektlar o‘zining faoliyati jarayonida Soliq kodeksiga asosan belgilangan soliqlar bo‘yicha yil davomida o‘matilgan grafikka asosan soliqlar bo‘yicha bo‘nak


317




summalarini toMab boradilar. Ushbu toiangan bo‘naklar yilning ohirida yakuniy moliyaviy natijalarga olib boriladi va quyidagi schyotlarda hisoblanadi.

• 
  9810- Foyda soligi bo‘yicha sarflar.
  
• 
  9820- Foyda hisobidan ajratmalar bo‘yicha sarflar.
  

9810- Foyda soligi bo‘yicha sarflar, 9820- Foyda hisobidan ajratmalar bo‘yicha sarflar schyotlarining debeti yil davomida toflangan soliqlar, yigflmlar va byudjetga boshqa ajratmalar hisobga olinadi. Ushbu schyotlardagi summalar 9910- yakuniy moliyaviy natija schyotining debeti bilan yopiladi (Debet 9910 va Kredit 9800).