D. I. Mendeleyev davriy qonuni

Murakkab moddalar molekulasining tarkibi har xil element atomlaridan tuzilgan. Masalan, KOH, H₂SO₄, H₂O, HCl, Al₂O₃ va boshqalar.
Barcha murakkab moddalar asosan to’rt sinfga bo’linadi: oksidlar, kislotalar, asoslar va tuzlar.
1.Oksidlar

Biri kislorod bo’lgan ikki element atomlaridan tashkil topgan murakkab moddalar oksidlar deyiladi.
Oksidlarning umumiy formulasi R_xO_y. Oksidlarni nomlashda kimyoviy element nomi, kichik qavs ichida valentligi va oksidi deb nomlanadi. Cu₂O - mis(I) oksidi, CuO mis(II) oksidi, BaO bariy oksidi, Mn₂O₇ marganes (YII) oksidi.

Oksidlar to’rt turga bo’linadi: asosli, kislotali, amfoter va betaraf yoki tuz hosil qilmaydigan oksidlar. Bundan tashqari tarkibida kislorod tutgan boshqa birikmalar ham bor. Ularga peroksidlar va aralash oksidlar kiradi. Masalan, Na₂O₂, K₂O₂ va Mn₃O₄ , Pb₃O₄.

Asosli oksidlar. Asoslar mos keladigan oksidlarni asosli oksidlar deyiladi. Faqat metallargina asosli oksidlar hosil qiladi.


ВеО,CuO, CrO va MnO va boshqa ko’pgina metallarning oksidlari suv bilan ta’sirlashmaydi. Bunday metallarning gidroksidlari bilvosita usullar bilan, ya’ni tuzlarga kuchli asoslar ta’sir ettirib olinadi.
Asosli oksidlar metallarga bevosita kislorod ta’sir ettirib hosil qilinadi:

Ba’zi metallarga kislorod ta’sir ettirilganda avval peroksidlar hosil bo’ladi:

So’ngra bu peroksidlarga metall ta’sir etganda oksidlarga aylantiriladi:


Tuzlarni yoki gidroksidlarni parchalash jarayonida ham asosli oksid hosil bo’ladi: