Д. Э. Артиқов, К. С. Аюпов Шамол энергияси ва ундан

3.15. Profil xordi va unga normal (profil tekisligida) yo‘nalishida profilga ta’sir qiluvchi aerodinamik kuch komponentlarining koeffitsientlari

Ifodalar (2.35) va (2.36) bo‘yicha

Profil tekisligiga nisbiy tezlik proeksiyaning xujm  burchagi, ko‘tarish kuchi va qarshiliklarning va koeffitsientlari 3.8 – jadvalda keltirilgan. Masalan, bo‘yicha uchunchi hamda  bo‘yicha uchunchi qadamlar uchun quyudagiga ega bo‘lamiz



3.10 – jadvalda va kattaliklar keltirilgan.
3.10 – jadval
va kattaliklar

	, rad
0	0 2,094 4,189 6,283	57,003 37,353 37,353 57,003	0,0088 - 0,0544 - 0,0537 0,0088	0,0 - 0,6094 0,6072 0,0
0,25	0 0,2094 4,189 6,283	50,989 32,992 32,492 50,989	0,0088 - 0,0569 - 0,0556 0,0088	0,0 - 0,6198 0,6156 0,0
0,5	0 2,094 4,189 6,283	34,958 19,989 19,989 34,958	0,0088 - 0,0761 - 0,0699 0,0088	0,0 - 0,6924 0,674 0,0
0,75	0 2,094 4,189 6,283	14,943 5,971 5,971 14,943	0,0088 - 0,2197 - 0,1819 0,0088	0,0 - 1,0675 1,0333 0,0

3.16. G funksiyani aniqlash uchun ichki integral
Ifoda (2.60) bo‘yicha
,
bu yerda H_ –azimutal  burchak bo‘yicha qadam; n_ – burchak bo‘yicha sonli integrallashda bo‘laklar soni. Bizning holatda n_ = 3.
Ifoda (2.23) bo‘yicha
,
,
bu yerda ₁ = 1·H_ = 2,094 rad (120), ₂ = 2·H_ = 4,189 rad (240); – G sonni aniqlash uchun ichki integralning integral osti funksiyasi,
.
Parrak balandligi bo‘yicha uchunchi qadam uchun . U holda cos() = 0,832 (3.3 – jadvalga qara).  ning to‘rtta qiymatlari uchun funksiyani hisoblaymiz:
;
;


Shunday qilib,

3.11 – jadvalda G funksiyani aniqlash uchun ichki integralning qiymatlari keltirilgan.
3.11 – jadval
ning qiymatlari

k
0	0	87,71
1	0,25	77,84
2	0,5	53,99
3	0,75	26,69

3.17. G funksiyani aniqlash uchun tashqi integralni hisoblash
bo‘lganligi uchun ni (2.63) ifoda bo‘yicha hisoblaymiz:
,
; n_Z = 4; n_Z –2 = 2.

3.18. G ifodaning qiymati
Parapola bo‘yicha bukilgan parraklar uchun (2.67) bo‘yicha quyidagiga egamiz

3.19. Oqim bo‘yicha uzoq pastdagi nisbiy tezlik
Oqim bo‘yicha uzoq pastdagi nisbiy tezlik (2.69a) bo‘yicha

3.20. Tezyurishlik koeffitsienti
Tezyurishlik koeffitsienti (2.69) bo‘yicha

3.21. Quvvat koeffitsienti ifodasiga kiruvchi ichki integral
(2.92) bo‘yicha ichki integralning yaqinlashtirilgan qiymati
,
bu yerda – burchak bo‘yicha qadam; n_ – burchak bo‘yicha sonli integrallashda bo‘laklar soni.
Bizning holatda n_=3, mos holda, n_-1=2; . Shunday qilib,
,
bu yerda ₁ = 1H_ = 2,094; ₂ = 2H_ = 4,189; – quvvat koeffitsientini aniqlash uchun ichki integralning integral osti funksiyasi:
.
G ni hisoblashgagidek (yuqoriga qara) ko‘rib chiqamiz. G‘ildirak balandligi bo‘yich uchunchi qadam, ya’ni . U holda cos = 0,832 (3.3 – jadvalga qara), nisbiy radius bo‘ladi (3.2 – jadvalga qara).
va cos kattaliklar  burchakka bog‘liq bo‘lmaydi. Ular faqatgina ga bog‘liq bo‘ladi hamda ularni ichki integral ishorasi tashqarisiga chiqarish mumkin. Biroq mazkur ishning umumiy qismida ular ichki integral ishorasi ostida qoldirilganligi uchun hisoblash namunasida ularni ichki integralning integral osti funksiyasiga kiruvchi ko‘paytirgichlar deb hisoblaymiz.
_i ning to‘rtta qiymatlari uchun quyidagiga ega bo‘lamiz
₀ = 0; ₁ = 2,094; ₂ = 4,189; ₃ = 2 .
U holda da va C_t larning to‘rtta qiymatiga ega bo‘lamiz (3.10 – jadvalga qara):

Shunday qilib,


Bu yerdan
.
3.12 – jadvalda turli uchun qiymatlari keltirilgan.
3.12 – jadval
ning qiymatlari

k
0	0,00	7,41
1	0,25	6,64
2	0,50	4,93
3	0.75	2,94

3.22 Quvvat koeffitsienti ifodasiga kiruvchi tashqi integralni aniqlash
(2.94) bo‘yicha, va n_Z = 4 bo‘lganligi uchun
,
bu yerda n_Z –2 = 4 – 2 = 2. ning qiymatlari 3.12 – jadvalda keltirilgan.
Shunday qilib,

3.23. Bukilgan parraklar uchun quvvat koeffitsienti
Ifoda (2.96) bo‘yicha bukilgan parraklar uchun quvvat koeffitsientini aniqlaymiz:

3.24. Nuqtaviy tavsifni qurish
Z_b = 6,55 da hisoblangan tez yurishlik koeffitsienti Z = 5,34 va quvvat koeffitsienti C_P = 0,28. Z_b ning qolgan qiymatlari uchun Z va C_P koeffitsientlar shunga o‘xshash hisoblanadi.
3.13 – jadvalda Z_b , Z, C_P va C_m = C_P /Z kattaliklar keltirilgan.
3.13 – jadval
Z_b , Z, C_P va C_m kattaliklarning qiymati

Zb	Z	CP	Cm
1,05	1,05	0,00	0,0
6,55	5,34	0,28	0,0524
12,05	8,24	0,055	0,0067

C_P(Z) va C_m(Z) bog‘liqliklar grafik tarzda – nuqtaviy tavsif ko’rinishida keltirilishi mumkin (3.1 – rasmga qara). Yordamchi tez yurishlik nuqtalarning ko‘p soni va integrallashda ko‘p maydalangan oraliqlar uchun [3] ishda g‘ildirakning nisbiy balandlikning turli kattaliklarida parrak nisbiy xordaning turli kattaliklari uchun egri chiziqlar olingan.

a

b

3.1 – rasm. Quvvat va moment tavsifini qurish namunasi:
1 – ishchi nuqta; 2 – maksimal C_P ga ega bo‘lgan nuqta
3.25. Ishchi nuqta
Dastavval C_P maksimal nuqtani aniqlaymiz. C_P(Z) tavsifning uchta nuqtalari orasida – bu ikkinchi nuqtadir (3.13 – jadvalga qara), ya’ni

C_P(Z) egri chiziqni abscissa o‘qi bilan kesishish nuqta abssissasini aniqlaymiz.
C_P(Z) nuqtaviy egri chiziqning ikkita oxirgi nuqtasini ega bo‘lgan holda, aniqrog‘i:
2-nuqta:
3-nuqta:
chiziqli interpolyatsiya yordamida (2.100) bo‘yicha C_P(Z) egri chiziqni abscissa o‘qi bilan kesishish nuqta abssissasini – Z_max kattalikni aniqlaymiz:

bu yerda n = 3, n – 1 = 2, mos holda,

Berilgan ishchi nuqta abssissa koeffitsientida (1.1 – jadvalga qara) k_Z = 0,25 (2.101) bo‘yicha ishchi nuqta abssissasini topamiz:

C_P(Z) nuqtaviy tavsifda abssissasi Z_р.т ni o‘z ichiga olgan oraliqni hosil qiluvchi nuqtalar raqamini aniqlaymiz. Mazkur holatda 2 va 3 raqamlardir, ya’ni k = 3 va k – 1 = 2 da (2.102) bo‘yicha ishchi nuqtada quvvat koeffitsienti

(3.13 – jadvalga qara) bo‘ladi.
Shunday qilib, ishchi nuqta C_P(Z) = 0,22; Z = 6,23.
Ta’kidlash joizki, mazkur nuqta C_P ning pasaytirilgan qiymati bilan olindi. Bunga sabab C_P(Z) egri chiziqning o‘ng tarmoqi atigi ikkita nuqta bo‘yicha qurilgan, ya’ni o‘zi bilan to‘g‘ri chiziqni namoyon qiladi. Agarda C_P(Z) egri chiziqni ko‘p nuqtalar soni bo‘yicha qurilsa, u holda o‘ng tarmoqni kvadrat parabolaga yaqinlashtiruvchi ko‘p bo‘g‘inli siniqlikni olamiz va ishchi nuqtada C_P ning qiymati yuqori 0,25  0,27 atrofida bo‘ladi.
Mazkur ishchi nuqtada o‘lchamli parametrlarni aniqlaymiz.