D. D. Safarova sport morfologiyasi

1-jadval
Tana holatlari va harakatlarining klassifikatsiyasi
Odam tanasining fazoga
 
nisbatan joylashishi
Odam tanasining taya
 
nisbatan joylas
inch sathiga
 
hishi
Tik holat  Gorizontal 
Qiya
 
holat 
holat
Pastki
tayanchda
Yuqorigi
tayanchda
Aralash
tayanchda
Tanani chap va o‘ng tomoniga
 
tushadigan ta’sirot
Muvozanat saqlash turi bo‘yicha
Simmetrik holat
 
yoki harakat
Assimmetrik
 
holat yoki
 
harakat
Turg‘unsiz
muvozanat
Turg‘un
muvozanat
Chegara-
langan
turg‘un
muvozanat
Ta’sir etuvchi kuchlar
Tashqi kuchlar
Ichki kuchlar
Og‘irlik
kuchi
Tayanch
sathining
qarshiligi
Tashqi
muhit
qarshiligi
Passiv kuchlar
Aktiv kuchlar
Paylar,
boylamlar,
tomonidan
ko‘rsatiladigan
qarshilik
Muskullaming
 
tortish kuchi
1.  A w alo  tana holati  va harakati  o‘rganilib,  uning  harakat  fa- 
zalari,  tana holati va harakatlarini o‘rganishda mexanika va fizika 
qonunlaridan foydalanilgan. Bunda asosiy kuchlari bo iib , og irlik  
kuchi va muskullar kuchi hisoblanadi.
2. Tana holatlarini o‘rganishda tushuntirishda muvozanat shart- 
lariga  ahamiyat  beriladi.  Tana  harakatlarini  o‘rganishda  harakat 
trayektoriyasi,  og‘irlik  markazi  va  tana  bilan  atrof-muhit  ora- 
ligidagi kuchlar aniqlanadi.
141

---

3.  Harakatlami  mexanikaviy  o ‘zaro  munosabatlarini  tushun- 
ish, ushbu harakat a ’zolari o ‘rganishni yengillashtiradi.
4.  Tana  holati  va  harakatlarining  anatomik  baholash  harak- 
teristikasida  harakat  a’zolari,  jumladan  bo‘g‘im  va  muskullar 
ishini  oichab va yozib o‘rganiladi.
5. Tana holati va harakatlaridagi anatomik baholashda, xususiy 
nafas  mexanizmining  xususiyati  roli.  Jismoniy  mashg‘ulotlami 
anatomik baholashda sportchilar organizmini bir xil sport mashq- 
larining ta’siridan kelib chiqqan o ‘zgarishlar aniqlanadi.
6.  Jismoniy  mashqlami  anatomik  muhokama  qilishda,  shu 
mashqlami qachon va qaysi hollarda qo ilash  mumkin yoki mum- 
kin emasligini uni foydali,  ziyonli tamonlarini ko‘rsatish lozim.