D boboxonova, M. Sobirova

“Boburnoma”ning tili va uslubiyati

Reja:

1.  “Boburnoma” – XVI asrning bebaho namunasi.

2.  “Boburnoma”da joylar tasviri.

3.  “Boburnoma”da tarixiy shaxslar tasviri.

4.  “Boburnoma”ning jaon adabiyotining ahamiyati.

ADABIYOTLAR:

1. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi.

Toshkent. O’zbMU. 2005 yil.

2. Isxoqov F. Eski o'zbek tili va yozuvi.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1995.

3. To'ychiboyev B.  O'zbek tilining taraqqiyot bosqichlari.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1996.

4. Hamdamov J. O'zbek tili tarixi. -Samarqand, 1999.

5. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. – Toshkent: «O'qituvchi».

1992.

---

82

6. Raxmonov N. Turk xoqonligi. –Toshkent: A. Qodiriy nomidagi

xalq meros nashriyoti, 1993.

7. Sodiqov Q. Uyg'ur yozuvi tarixi. – Toshkent: Ma'naviyat, 1997.

8. Umarov E. Eski o'zbek tili lug'atlari. - Toshkent: Fan, 1992.

9. O'rinboyev B. O'zbek tilshunosligi tarixi. – Samarqand, 1999,

236-240-betlar.

10. Nurmonov A., O'zbek tilshunosligi tarixi. - Toshkent: «Fan»

2002.

11. Ne'matov H. O'zbek tili tarixiy fonetikasi. -  Toshkent:

«O'qituvchi». 1992.

12. Saidqulov T. O'rta Osiyo xalqlari tarixining tarixshunosligidan

lavxalar. - Toshkent:  «O'qituvchi», 1993.

13. Turon Usmon. Turkiy xalqlar mafkurasi.- Toshkent: Cho'lpon».

1995.

14. Xasanov B. Javoxir xazinalari. - Toshkent: G'. G'ulom nomidagi

adabiyot va san'at nashriyoti, 1989.

49-Mavzu:

A.Navoiyning “Farhod va Shirin” asarida

ko`chma ma`noli so`zlar

Reja:

1.

Leksik ma`noning taraqqiyoti haqida umimiy ma`lumot.

2. Ma`no ko`chish usullari: metafora, metonimiya, vazifadoshlik,

sinekdoha.

3. Leksik ma`no taraqqiyoti natijalari.

4. Ma`no ko`chishi bilan yangi leksik ma`noning hosil bo`lishi.

5.  “Farhod va Shirin” dostonida ko`chma ma`noli so`zlar.

---

83

ADABIYOTLAR:

1. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi.

Toshkent. O’zbMU. 2005 yil.

2. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.-Toshkent: «O'qituvchi», 1992.

3. Mirtojiyev M.M. O'zbek tili fonetikasi. –Toshkent: «Universitet».,

1998.

4. Mirzaqulov M. Grammatika o'qitishning lingvistik asoslari. -

Toshkent: «O'qituvchi» 1994.

5. Ne'matov H., Rasulov R. O'zbek tili sistem leksikologiyasi

asoslari. - Toshkent: «O'qituvchi», 1995.

6. Nurmonov A. O'zbek tili fonologiyasi va morfonologiyasi.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1990.

7. Ne'matov H., Bozorov O. Til va nutq.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1993.

8. Nurmonov A., Rasulov R. O'zbek tili jadvallarda.-Toshkent:

«O'qituvchi», 1991.

9. Hojiyev A. Tilshunoslikka oid termin-larning izohli lug'ati.-

Toshkent, 2002.

10. Alisher Navoiy. Muxokamat ul–lug'atayn. – Tanlangan asarlar.–

Toshkent, 2001, 16- tom

11. Aziz Qayumov. Alisher Navoiy-Toshkent: «Kamalak», 1991.

12. Klassik meros va yoshlar tarbiyasi. Toshkent. 2004 yil.

50-Mavzu:

Eski o`zbek tilida harbiy terminlarning

qo`llanilishi

Reja:

1. O`zbek tilida taraqqiyot bosqichi.

2. Tilning takomillashuv jarayoni.

3. Terminologiya va uning o`ziga xos xususiyatlari.

4. Eski o`zbek tilida harbiy terminlar qiyosi.

---

84

ADABIYOTLAR:

1. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi.

Toshkent. O’zbMU. 2005 yil.

2. Klassik meros va yoshlar tarbiyasi. Toshkent. 2004 yil.

3. Tojiyev ¨. O'zbek tili morfemikasi.- Toshkent, 1992.

4. Abu Nasr Forobiy Fozil odamlar shahri.- Toshkent: Xalq merosi

nashriyoti, 1993.

5. Azizov O. A. Tilshunoslikka  kirish.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1996.

6. Sodiqov A. S., Abduazizov A., Irisqulov M.T. Tilshunoslikka

kirish. - Toshkent: «O'qituvchi», 1981.

7. Abduazizov A. Tilshunoslikka kirish (ma'ruzalar matni), -

Toshkent: «Universitet», 1999, 1-2-qismlar.

8. Axunyazov E.M. Obsheye yazikoznaniye. Kazan, 1981.

9. Baskakov  A.  A.,  Abduazizov  A.  A.,  Sodiqov  A,  Umumiy

tilshunoslik. - Toshkent: «O'qituvchi», 1979.

10. Uluqov N. Tilshunoslikka kirish (ma'ruzalar matni),-Namangan,

2001.

11. Qadimgi turkiy til.-Samarqand. 2000.

12. Muxtorov A., Sanaqulov U. O'zbek adabiy tili tarixi-Toshkent:

«O'qituvchi», 1995.

13. Aliyev A., Sodiqov Q. O'zbek adabiy tili tarixidan-Toshkent:

«O'zbekiston»,1994.

14. Qo'chqortoyev I., Isabekov B. Turkiy filologiyaga kirish.

Toshkent: «O'qituvchi»,1984.

15. O’zbek filologiyasinig dolzarb masalalari. Respublika ilmiy

nazariy anjumani materiallari. Namangan. 2006 yil.

---

85

 51-Mavzu:

Usmon Nosir asarlarida mavhum otlarning

qo`llanishi

Reja:

1. Ot haqida ma`lumot.

2. Otlarning ma`no turlari.

3. Usmon Nosir asarlarida aniq otlarning ishlatilishi.

4. Usmon Nosir asarlarida mavhum otlarning qo`llanilishi.

ADABIYOTLAR:

1. Begmatov  E.  O’zbek adabiy tilining mustaqillik davri rivojiga

doir. “O’zbek tili va adabiyoti” jurnali. 2006 yil. 1-son.

2. Jamolxonov X. Hozirgi o’zbek  adabiy tili. Toshkent, “Talqin”,

2005 yil. 272 bet.

3. Uluqov N. Turkiy filologiyaga kirish.  (ma'ruzalar matni). –

Namangan, 2001., 2003.

4. Azizov O. Tilshunoslikka kirish- Toshkent: «O'qituvchi» 1996.

5. Axmadxo'jayev E. Turkiy nazmning sehrgari – Toshkent: «Fan»

1991, 57-66-betlar.

6. Berdaq Yusuf.  Turkcha – o'zbekcha va o'zbekcha–turkcha lug'at.

- Toshkent: «O'zbekiston», 1993.

7. Abduraxmonov G'., Mamajanov S. O'zbek tili va adabiyoti. –

Toshkent: «O'zbekiston». 1995. 3-34-betlar.

8. Zaki Validiy. O'zbek urug'lar. // O'zbegim.  «Vatan» seriyasida.-

Toshkent, 1992. 110-113-betlar.

9. Isxoqov F. Eski o'zbek tili va yozuvi.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1995.

10. To'ychiboyev B.  O'zbek tilining taraqqiyot bosqichlari.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1996.

11. Hamdamov J. O'zbek tili tarixi. -Samarqand, 1999.

---

86

12. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. – Toshkent: «O'qituvchi».

1992.

13. Raxmonov N. Turk xoqonligi. –Toshkent: A. Qodiriy nomidagi

xalq meros nashriyoti, 1993.

52-Mavzu:

Hozirgi o`zbek tilidagi to`liqsiz gaplar

Reja:

1. Gaplarning shakllanishga kora turlari.

2. Gaplarning vazifasiga ko`ra turlari.

3. Hozirgi o`zbek tilidagi to`liqsiz gaplar.

4. To`liqsiz gaplar haqida ilmiy mulohazalar.

ADABIYOTLAR:

1. Jamolxonov X. Hozirgi o’zbek  adabiy tili. Toshkent, “Talqin”,

2005 yil. 272 bet.

2. Isxoqov F. Eski o'zbek tili va yozuvi.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1995.

3. To'ychiboyev B.  O'zbek tilining taraqqiyot bosqichlari.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1996.

4. Hamdamov J. O'zbek tili tarixi. -Samarqand, 1999.

5. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish. – Toshkent: «O'qituvchi».

1992.

6. Raxmonov N. Turk xoqonligi. –Toshkent: A. Qodiriy nomidagi

xalq meros nashriyoti, 1993.

7. Sodiqov Q. Uyg'ur yozuvi tarixi. – Toshkent: Ma'naviyat, 1997.

8. Umarov E. Eski o'zbek tili lug'atlari. - Toshkent: Fan, 1992.

9. O'rinboyev B. O'zbek tilshunosligi tarixi. – Samarqand, 1999,

236-240-betlar.

10. Ne'matov H. O'zbek tili tarixiy fonetikasi. -  Toshkent:

«O'qituvchi». 1992.

---

87

11. Saidqulov T. O'rta Osiyo xalqlari tarixining tarixshunosligidan

lavxalar. - Toshkent:  «O'qituvchi», 1993.

12. Turon Usmon. Turkiy xalqlar mafkurasi.- Toshkent: Cho'lpon».

1995.

13. Xasanov B. Javoxir xazinalari. - Toshkent: G'. G'ulom nomidagi

adabiyot va san'at nashriyoti, 1989.

14. Nurmonov A., O'zbek tilshunosligi tarixi. - Toshkent: «Fan»

2002.

15. Zamonaviy tilshunoslik va xorijiy tillar o’qitishning dolzarb

masalalari. Xalqaro konferensiya materiallari. Toshkent.

O’zDJTU, 2008 yil.

---

88

FOYDALANISH UCHUN TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR

1. Abduazizov A. Tilshunoslikka kirish (ma'ruzalar matni), -

Toshkent: «Universitet», 1999, 1-2-qismlar.

2. Abdullayev  F.  Til  qanday  rivojlanadi.  O`zbekiston  SSR  «Fan»

nashriyoti, Toshkent, 1972.

3. Abdurahmonov G`., Shukurov Sh. O`zbek tilining tarixiy

grammatikasi, «O`qituvchi» nashriyoti, 1978.

4. Alisher Navoiy. Muxokamat ul–lug'atayn. – Tanlangan asarlar.–

Toshkent, 2001, 16- tom

5. Aliyev A., Sodiqov Q. O'zbek adabiy tili tarixidan-Toshkent:

«O'zbekiston»,1994.

6. Aziz Qayumov. Alisher Navoiy-Toshkent: «Kamalak», 1991.

7. Azizov O. Tilshunoslikka kirish- Toshkent: «O'qituvchi» 1996.

8. Baskakov  A.  A.,  Abduazizov  A.  A.,  Sodiqov  A,  Umumiy

tilshunoslik. - Toshkent: «O'qituvchi», 1979.

9. Begmatov  E.  O’zbek adabiy tilining mustaqillik davri rivojiga

doir. “O’zbek tili va adabiyoti” jurnali. 2006 yil. 1-son.

10. G`ulomov A., Tixonov A., Qo`ng`urov R. O`zbek tili morfem

lug`ati, «O`qituvchi» nashriyoti, Toshkent, 1971.

11. Hojiyev A. O`zbek tili sinonimlarining izohli lug`ati, «O`qituvchi»

Nashriyoti, Toshkent, 1974.

12. Hojiyev A. Tilshunoslikka oid terminlarning izohli lug'ati.-

Toshkent, 2002.

13. Hozirgi o`zbek adabiy tili. I qism. (Sh. Shoabdurahmonov, M.

Asqarova, A.Hojiyev, I. Rasulov, X. Doniyorov), «O`qituvchi»

nashriyoti, Toshkent, 1980.

14. Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.-Toshkent: «O'qituvchi», 1992.

15. Isxoqov F. Eski o'zbek tili va yozuvi.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1995.

16. Jamolxonov X. Hozirgi o’zbek  adabiy tili. Toshkent, “Talqin”,

2005 yil. 272 bet.

17. Klassik meros va yoshlar tarbiyasi. Toshkent. 2004 yil.

18. Ma`rupov A. Paronimlar lug`ati, «O`qituvchi» nashriyoti,

Toshkent, 1974.

19. Mirtojiyev M. O`zbek tilida polisemiya. O`zSSR «Fan» nashriyot,

Toshkent, 1975.

---

89

20. Mirtojiyev M.M. O'zbek tili fonetikasi. –Toshkent: «Universitet».,

1998.

21. Mirzaqulov M. Grammatika o'qitishning lingvistik asoslari. -

Toshkent: «O'qituvchi» 1994.

22. Muxtorov A., Sanaqulov U. O'zbek adabiy tili tarixi-Toshkent:

«O'qituvchi», 1995.

23. Ne'matov H. O'zbek tili tarixiy fonetikasi. -  Toshkent:

«O'qituvchi». 1992.

24. Ne'matov H., Bozorov O. Til va nutq.-Toshkent: «O'qituvchi»,

1993.

25. Ne'matov H., Rasulov R. O'zbek tili sistem leksikologiyasi

asoslari. - Toshkent: «O'qituvchi», 1995.

26. Nurmonov A. O'zbek tili fonologiyasi va morfonologiyasi.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1990.

27. Nurmonov A., O'zbek tilshunosligi tarixi. - Toshkent: «Fan»

2002.

28. Nurmonov A., Rasulov R. O'zbek tili jadvallarda.-Toshkent:

«O'qituvchi», 1991.

29. O`zbek tili grammatikasi I Morfologiya. (G`. Abdurahmonov, Sh.

Shoabdurahmonov, A. Hojiyev tahriri ostida), O`zSSR «Fan»

nashriyoti, Tohkent, 1975.

30. O’zbek filologiyasinig dolzarb masalalari. Respublika ilmiy

nazariy anjumani materiallari. Namangan. 2006 yil.

31. O’zbek tilshunosligining dolzarb masalalari. Respublika ilmiy-

amaliy anjuman materiallari. Toshkent, 2005 yil.

32. O'rinboyev B. O'zbek tilshunosligi tarixi. – Samarqand, 1999,

236-240-betlar.

33. Qo'chqortoyev I., Isabekov B. Turkiy filologiyaga kirish.

Toshkent: «O'qituvchi»,1984.

34. Rafiyev A. Turkiy tillarning qiyosiy-tarixiy grammatikasi.

Toshkent. O’zbMU. 2005 yil.

35. Saidqulov T. O'rta Osiyo xalqlari tarixining tarixshunosligidan

lavxalar. - Toshkent:  «O'qituvchi», 1993.

36. Sobirova M. Matn ustida ishlash jarayonida o’quvchi so’z

boyligini oshirish. “Til va adabiot ta’limi” jurnali. Toshkent, 1997

yil, 3-son, 25-30-betlar.

---

90

37. Sobirova M. O’zbek tili fani o’qitilishining dolzarb masalalari. Til

va yarjima muammolari. Xalqaro ilmiy anjuman materiallari.

Toshkent, “Fan” nashriyoti. 2007 yil, 206-208-betlar.

38. Sobirova M. Ta’lim sifatini oshirishda interaktiv o’qitish

metodlarining roli. Zamonaviy tilshunoslik va xorijiy tillar

o’qitishning dolzarb masalalari. Xalqaro konferensiya materiallari.

Toshkent, O’zDJTU, 2008 yil, 55-59-betlar

39. Sobirova M. Ta’limda ilg’or tehnologiya. Toshkent. 2003 yil.

40. Sobirova M. Til ta’limiga yangicha yondoshish. XXI asrda o’zbek

tili ya’limi masalalari. O’zbek tili doimiy anjmani. 9-yig’ini

materiallari. Toshkent. O’zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti.

2007 yil.

41. Sodiqov A. S., Abduazizov A., Irisqulov M.T. Tilshunoslikka

kirish. - Toshkent: «O'qituvchi», 1981.

42. Sodiqov Q. Uyg'ur yozuvi tarixi. – Toshkent: Ma'naviyat, 1997.

43. Til, tarjima va adabiyot kengliklarida. Toshkent. “Fan” nashriyoti,

2007 yil.

44. Tojiyev ¨. O'zbek tili morfemikasi.- Toshkent, 1992.

45. To'ychiboyev B.  O'zbek tilining taraqqiyot bosqichlari.-

Toshkent: «O'qituvchi», 1996.

46. Uluqov N. Turkiy filologiyaga kirish.  (ma'ruzalar matni). –

Namangan, 2001., 2003.

47. Usmonov S. Umumiy tilshunoslik. «O`qituvchi» nashriyoti,

Toshkent, 1972.

48. Xasanov B. Javoxir xazinalari. - Toshkent: G'. G'ulom nomidagi

adabiyot va san'at nashriyoti, 1989.

49. XXI  asrda  o’zbek tili ta’limi masalalari. O’zbek tili doimiy

anjumani 9-yig’ini materiallari. Toshkent, O’zbekiston Milliy

kutubxonasi nashriyoti, 2007 yil.

50. Zamonaviy tilshunoslik va xorijiy tillar o’qitishning dolzarb

masalalari. Xalqaro konferensiya materiallari. Toshkent.

O’zDJTU, 2008 yil.

---

91

MUNDARIJA

Kirish

3

Kurs ishi yozishga doir metodik ko`rsatma

4

Kurs ishini bajarishda qat`iy rioya qilinishi kerak bo`lgan talablar   6

1-Mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida neologizmlarning

ko`rinishlari

10

2-Mavzu: So`z birikmasi va gap bo`laklari

11

3-Mavzu: Sodda gap va uning turlari

13

4-Mavzu: Atributiv birikma hususiyatlari

14

5-Mavzu: Mansab va unvonlarni ifodalovchi terminlar

16

6-Mavzu: Bayon o`tkazish, uni tahlil qilish va o`quvchilar  xatosi

ustida ishlash

17

7-Mavzu: Ko`rgazmali qurollar va tarqatmali materiallardan

foydalanish

18

8-Mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida metafora va metonimiya

(H.Olimjon lirikasi asosida)

20

9-Mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida affiksal omonimiya

21

10-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida lug`aviy sinonimiya

23

11-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tili lug`aviy antonimlar

25

12-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida dialektal leksik qatlam –

dialektizmning turlari. (Odil Yoqubovning «Diyonat»

romani personajlarining nutqi asosida)

27

13-mavzu: O`zbek adabiy talaffuzi haqida

29

14-mavzu: So`z yasovchi affikslar qo`shilishi jarayonida hosil

bo`ladigan tovush o`zgarishlari (adabiy til misolida)

30

15-mavzu: O`zbek tilining urg`u olmaydigan elementlari

32

16-mavzu: Qo`shma so`zlar imlosi

33

17-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida abbreviaturalar

35

18-mavzu: -LA, -LAN, -LASH affikslari haqida

36

19-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida murakkab affikslar

37

20-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilidagi –LI, –LIK  affikslari

haqida

39

21-mavzu: -MA affiksining ma`no va qo`llanish xususiyatlari

40

22-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida kichraytish affikslari

41

23-mavzu: Til taraqqiyoti jarayonida ba`zi so`zlar morfologik

strukturasida ro`y bergan o`zgarishlar

43

24-mavzu: Affiksoidlar haqida

45

25-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida otlarda egalik affikslari (E.

Vohidovning «Muhabbat» devoni materiallari asosida)

46

26-mavzu: Qaratqich va tushum kelishiklari, ularni farqlash

masalasi

47

27-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida jo`nalish kelishigi (Said

Ahmad hikoyalari asosida)

49

28-mavzu: Fe`lning orttirma nisbatini hosil qiluvchi qo`shimchalar

stilistikasi va imlosi

51

29-mavzu: Qaratqich konstruksiyalarga doir («O`zbekiston

adabiyoti va san`ati» gazetasining o`n soni asosida)

53

---

92

30-mavzu: Sifatlovchi – aniqlovchili so`z birikmalarining tiplari

(Mirmuxsinning «Umid» asari asosida)

54

31-mavzu: Bitishuv munosabati va uning xususiyatlari (Oybekning

«Qutluq qon» romani asosida)

56

32-mavzu: Kesimning tuzilishiga ko`ra turlari (Mirmuhsinning

«Me`mor» romani asosida)

57

33-mavzu: Vositasiz to`ldiruvchilar (M.Shayxzodaning «Chorak asr

devoni» to`plami asosida)

59

34-mavzu: Inversiya va uning ko`rinishlari

60

35-mavzu: Egasi topilmaydigan bir bosh bo`lakli gaplar (A.

Qahhor hikoyalari asosida)

62

36-mavzu: Kesimsiz bir sostavli gaplar (H.H.Niyoziy dramalari

asosida)

63

37-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilidagi to`liqsiz gaplar (Hamid

Olimjon poemalari asosida)

65

38-mavzu: Qo`shma gap qismlarini o`zaro bog`lovchi leksik

vositalar (A.Qodiriyning «O`tgan kunlar» romani

asosida)

66

39-mavzu: Oybekning «Oltin vodiydan shabadalar» romanida

bog`lovchisiz qo`shma gaplar

68

40-mavzu: Nisbiy so`zlarning ergash gapli qo`shma gap

komponentlarini biriktirishdagi roli

70

41-mavzu: Ergashish yo`li bilan tuzilgan murakkab qo`shma

gaplar

71

42-mavzu: Hozirgi o`zbek adabiy tilida o`zlashtirma gap (Kundalik

matbuot materiallari bo`yicha)

73

43-mavzu: Dialog nutqining xususiyatlari

75

44-mavzu: Tinish belgilarining aralash ishlatilish hollari

76

45-Mavzu: Mashrab asarlarida arabcha so`zlarning ishlatilishi

78

46-Mavzu: “Alpomish” dostonidagi dialektizmlarning lisoniy

tahlili

79

47-Mavzu:  Matn yaratish orqali fikrlashga o`rgatish

80

48-Mavzu: “Boburnoma”ning tili va uslubiyati

81

49-Mavzu: A.Navoiyning “Farhod va Shirin” asarida ko`chma

ma`noli so`zlar

82

50-Mavzu:  Eski o`zbek tilida harbiy terminlarning qo`llanilishi

83

51-Mavzu:  Usmon Nosir asarlarida mavhum otlarning qo`llanishi  85

52-Mavzu:  Hozirgi o`zbek tilidagi to`liqsiz gaplar

86

Adabiyotlar

88

---

Document Outline

• Namangan Davlat Universiteti
• O`zbek tili va adabiyoti kafedrasi ______________________________ fanidan o`tkazilgan kurs ishi haqida