D. B. O‘rinbayeva

 
Topshiriq.
 So‘l ustundagi har bir atamaga o‘ng ustundan mos ta’rifni tanlang: 
1.Formallashtirish deb 
mantiq chin fikrni ifoda qiluvchi bir formula 
yordamida xuddi shunday chin fikrni ifoda qiluvchi 
boshqa formulani keltirib chiqara oladi. 
2. Formallashgan tilga ega bo‘lgach,
Aniq mazmunga ega bo‘lgan fikrlarni simvollar bilan 
almashtirish, ya’ni propozitsional funksiya hosil 
qilish, formulalar kiritish, mantiqiy qoidalarni yaratish 
orqali tafakkurning strukturasini ifoda qilishga 
aytiladi. 
3. Egalik kategoriyasi ko‘plikda 
turlangan qatorni toping. 
w=[N + k1] 
w=[N + k2] 
w=[N + k3] 
w=[N + k4] 
w=[N + k5] 
w=[N + k6] 
4. 
Egalik 
kategoriyasi 
birlikda 
turlangan qatorni toping. 
w=[N + ek1] 
w=[N + ek2] 
w=[N + ek3] 
5. 
Kelishik 
kategoriyasi 
formallashgan qatorni toping. 
w=[N + eb1] 
w=[N + eb2] 
w=[N + eb3] 
 
3-topshiriq.
 Eng ma’qul talqinni tanlang. 
1. Formulalar ikkiga bo‘linadi: 
a) bir hadli va ko‘p hadli formulalar 
b) teng kuchli va teng kuchli bo‘lmagan formulalar 
c) o‘suvchi va kamayuvchi formulalar 
d) binar va reflersiv formulalar 
2. Elementar formulalar deb …. ataladi. 
a) 
x ↔ y
mulohazasi 
b) 
x 
dan 
y
hosil bo‘ladi
c) 
x
1,
 x
2, …, 
x
 n
o‘zgaruvchilar 
d) 
x|y
mulohaza yolg‘ondir 
3. … teng kuchli formulalar deyiladi. 
a)
A
va 
V
formulalar berilgan bo‘lsa, elementar mulohazalarning har biri qiymat 
satri uchun 
A 
va 
V
formulalar 
b) qatorning kamida bitta qiymatlar satri uchun 
A
va 
V
formulalarning mos 
qiymatlari bir xil bo‘lmasa 
c) mulohazalar algebrasida elementar formulalarning super pozisiyasi 
d) har qanday 
x
1,
 x
2, …, 
x
 n
mulohazalarning har biri 
4. …. teng kuchli bo‘lmagan formulalar deyiladi. 
a) 
A
va 
V
formulalar berilgan bo‘lsa, elementar mulohazalarning har biri qiymat 
satri uchun 
A
va 
V
formulalar 

---

43 
b) qatorning kamida bitta qiymatlar satri uchun 
A 
va 
V
formulalarning mos 
qiymatlari bir xil bo‘lmasa 
c) mulohazalar algebrasida elementar formulalarning super pozisiyasi 
d) har qanday 
x
1,
 x
2, …, 
x
 n
mulohazalarning har biri 
5. Formallashtirish deb……. 
a) aniq mazmunga ega bo‘lgan fikrlarni simvollar bilan almashtirish, ya’ni 
propozitsional funksiya hosil qilish, formulalar kiritish, mantiqiy qoidalarni yaratish 
orqali tafakkurning strukturasini ifoda qilishga aytiladi. 
b) qatorning kamida bitta qiymatlar satri uchun 
A 
va 
V
formulalarning mos 
qiymatlari bir xil bo‘lmasa. 
c) mulohazalar algebrasida elementar formulalarning super pozisiyasi. 
d) faqat chin yoki yolg‘on qiymat qabul qilaoladigan darak gapga aytiladi. 
6. Ergash morfema vazifasiga ko‘ra: 
a) derivatsion, relyatsion, relatsion-derivatsion 
b) o‘zak va ergash morfema 
c) refleksif, simmetriklik, tranzitivlik 
d) ob’ektiv, sub’ektiv va predikativ 
7. Morfemalarning ifodalovchi va ifodalanuvchi tomonlarining bir-biriga 
munosabatiga ko‘ra turi: 
a) derivatsion, relyatsion, relatsion-derivatsion 
b) o‘zak va ergash morfema 
c) refleksif, simmetriklik, tranzitivlik 
d) ob’ektiv, sub’ektiv va predikativ 
8. Formal Grammatik sistemalarning bir necha turlari mavjud: 
a) LIFER, LINGOL, DIAGRAM, PAKTUS 
b) SQL, KNSH, DNSH 
c) UZLINGTON, STATISTICAL ANALYSER 
d) SNUKA, RESEARCHER, TAILOR